OGÓLNE WARUNKI UMÓW O ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE

Stosunek prawny między podmiotem wykonującym działalność leczniczą, a jego pacjentem, ma charakter umowy, nawet jeśli osoby te nie złożyły podpisów na żadnym dokumencie. Umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych nie musi być zawarta w formie pisemnej, może mieć formę ustną, czy też zostać zawarta przez inne czynności, które wskazują, że strony mają zmiar umówić się w sprawie udzielenia świadczeń zdrowotnych. Tego typu czynnościami mogą być m.in. wyrażenie na leczenie, wejście do gabinetu lekarskiego i rozpoczęcie konsultacji lekarskiej, rezerwacja terminu zabiegu w kalendarzu internetowym i potwierdzenie tego przez podmiot leczniczy, a także inne, z których wynika wola pacjenta, aby poddać się świadczeniu zdrowotnemu, a także wola podmiotu wykonującego działalność leczniczą, aby świadczenia takiego udzielić. Jeżeli umowa o udzielenie świadczenia zdrowotnego została zawarta w innej formie, niż pisemna i nie ma żadnych zapisów, na podstawie których można ustalić jej treść, wówczas stosuje się przepisy ustaw, które odnoszą się do tego, co jest przedmiotem umowy. W przypadku umów o świadczenia zdrowotne, przepisy to przede wszystkim ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny i inne. Niektóre z przepisów tych ustaw są stosowane wprost, inne można mniej lub bardziej modyfikować, a jeszcze inne - wyłączyć. Aby zebrać stosowne przepisy, określić które z nich i w jaki sposób obowiązują w standardowych, najczęśćiej pojawiających się przyadkach pytań i zachowań pacjentów, przyjmuje się dokumenty takie jak Ogólne Warunki Umów o Świadczenia Zdrowotne. 

Zgodnie z art. 384§1 ustawy - Kodeks cywilny:  Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeśli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Przepis ten daje podstawę do stosowania popularnej praktyki rynkowej, polegającej na określaniu najważniejszych zapisów umowy, takich jak jej przedmiot, cena czy data wykonania, w zwięzłym dokumencie, czy nawet w formie ustnej, zaś zapisy uzupełniające, dotyczące wszyskich umów danego rodzaju - w odrębnym, dłuższym dokumencie, pod nazwą ogólnych warunków umów (często stosowany skrót to "OWU"). Tego typu dokumenty miewają również nieco inne nazwy, np. regulamin świadczenia usług, czy też szczególne - zamiast ogólnych - postanowienia umów, co jest wynikiem położenia akcentu na to, że kluczowe postanowienia umowne zostały uzgodnione w krótszej formie (np. zaakceptowanej ofercie), zaś bardziej szczegółowe znajdują się w dodatkowym dokumencie. Niezależnie czy są to "ogólne" czy "szczególne" warunki umów, stosuje się do nich te same zasady. Postanowienia indywidualnie uzgodnione z pacjentem mają pierwszeństwo obowiązywania przed postanowieniami wzorców umownych. Oznacza to, że zasady, zgodnie z którymi zostanie udzielone świadczenie zdrowotne, omówione z personelem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, zapewnienia i obietnice, obowiązują nawet jeśli w ogólnych warunkach umów o świadczenia zdrowotne jest zapisane coś innego. Art. 385§2 ustawy - Kodeks cywilny, stanowi, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Z art. 384§1 ustawy - Kodeks cywilny wynka zaś, że wzorzec umowy powinien być dostarczony pacjentowi przed zawarciem umowy o świadczenia zdrowotne. 

Ogólne warunki umowy o świadczenie zdrowotne mają największą przydatność praktyczną dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą za odpłatnością pacjentów. W przypadku świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych, ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i wydane na jej podstawie rozporządzenia, uchwały, zarządzenia i komunikaty NFZ oraz inne dokumenty, dość szczegółowo regulują, w jaki sposób powinny być udzielane te świadczenia. Wynagrodzenie za świadczeia zdrowotne finansowane ze środków publicznych rozliczane jest na zasadach określonych w umowie z NFZ, dlatego nie ma potrzeby ich zamieszczania we wzorcu umowy. Ilość zagadnień, które wymagają uregulowania lub doprecyzowania w dokumencie takim jak ogólne warunki umów o świadczenia zdrowotne, jest większa w przypadku podmiotów, które udzielają ich odpłatnie. W szczególności mogą to być zapisy związane z organizacją konsultacji i zabiegów - określenie w jaki sposób pacjent może umówić się umówić na wizytę lub zabieg, jak je odwołać, a także jakie są następstwa braku odwołania wizyty w określonym terminie (np. obciążenie pacjenta określonymi kosztami, czy też możliwość odstąpienia od umowy). W ogólnych warunkach umów o świadczenia zdrowotne mogą być określone ceny i warunki płatności, których publikacja jest obowiązkowa, zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 10 i 12 ustawy o działalności leczniczej. Do ogólnych warunków umów o świadczenia zdrowotne może być załączony wzór rachunku, o którym mowa w art. 24a ustawy o działalności leczniczej.