O akcyzie na wyroby konopne pisaliśmy już w poprzedniej części artykułu. Od jego opublikowania minął jednak niemal rok, a nasza wiedza i doświadczenie zostały uzupełnione, w tym poprzez reprezentację naszych Klientów w sprawach dotyczących akcyzy na wyroby z konopi włóknistej. Dotyczą one wyrobów nadających się do palenia, a więc zasadniczo pre rollsów oraz suszu konopnego, dystrybuowanego w słoiczkach czy też saszetkach, nie zaś kosmetyków czy suplementów diety, które ze swej natury się nie palą. Ponieważ zarówno przepisy prawa akcyzowego, jak i te, które dotyczą konopi są rozsiane po wielu aktach prawnych i trudne do zrozumienia dla nieprawników, przedstawiamy kluczowe zagadnienia w możliwie praktycznej formie, co może posłużyć przedsiębiorcom prowadzącym swoją działalność w rozwijającej się branży konopi włóknistych.

O ile w zeszłym roku sprawy dotyczące akcyzy na pre rollsy cbd dopiero zaczęły się pojawiać, obecnie - po serii kontroli przeprowadzonych w przynajmniej kilku miastach Polski - coraz więcej przedsiębiorców działających w branży konopnej dostrzega konieczność opodatkowania tego typu wyrobów podatkiem akcyzowym. W ofercie pojawiły się też pre rollsy cbd opatrzone znakiem akcyzy. Liczne pytania, związane z tym produktem, wskazują na pewne niezrozumienie istotnych cech podatku akcyzowego. W szczególności wydaje się, że Klienci często rozumieją akcyzę w sposób podobny do vatu, z którym podatek akcyzowy ma wspólnego chyba tylko tyle, że jego ciężar ekonomiczny przerzucany jest na nabywcę końcowego. Przede wszystkim, podatek akcyzowy, niezależnie od ilości podmiotów uczestniczących w obrocie handlowym wyrobami akcyzowymi, płacony jest tylko raz. Nie występuje tu charakterystyczne dla vatu opodatkowanie wartości dodanej przez podmioty obracające wyrobem akcyzowym, gdyż z punktu widzenia podatku akcyzowego nie ma żadnej wartości dodanej. Kwotę akcyzy oblicza się na podstawie ceny maksymalnej wyrobu akcyzowego, podanej na opakowaniu. W razie sprzedaży powyżej ceny maksymalnej, powstaje konieczność zapłaty dodatkowej kwoty podatku akcyzowego. Podmioty uczestniczące w obrocie wyrobami akcyzowymi opierają się na pewnego rodzaju gwarancji handlowej, że podatek akcyzowy został wcześniej zapłacony, którą stanowi znak akcyzy naniesiony na wyroby - banderola.

Organy skarbowe wskazują, że pre rollsy cbd stanowią papierosy, a więc wyrób, który podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Wiąże się to nie tylko z obowiązkami podatkowymi, ale również uzyskaniem niezbędnej "koncesji" na wytwarzanie papierosów, tj. wpisu do rejestru producentów wyrobów tytoniowych. Wytwarzanie papierosów bez wpisu do tego rejestru jest legalne wyłącznie przez ich ręczne skręcanie, domowym sposobem, bez użycia żadnych maszyn. Wpis do rejestru producentów wyrobów tytoniowych wymaga spełnienia szeregu warunków, w tym, przede wszystkim, posiadania zakładu produkcji, odpowiednich maszyn, ciągów produkcyjnych, stanowisk, zapewnienia stałej kontroli jakości wyrobów, spełniania norm przeciwpożarowych, sanitarnych i środowiskowych. Organizacja zakładu produkcyjnego, z czym wiązać się mogą ogromne koszty i znaczne nakłady pracy,  tylko po to, aby oferować w sprzedaży pre rollsy cbd, w większości przypadków będzie nie tylko nieopłacalna, ale także powyżej możliwości inwestycyjnych znacznej części podmiotów działających na rynku konopnym. Wiąże się to z polityką Unii Europejskiej, której celem jest ograniczanie użycia tytoniu, co jest realizowane poprzez koncentrację rynku, w tym przez ustanawianie znacznej bariery wejścia. Nie należy też zapominać o obowiązkach wynikających z ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, o których pisaliśmy w oddzielnym artykule.

Mając na względzie powyższe ustalenia, a także praktykę obrotu innymi wyrobami akcyzowymi, przede wszystkim wyrobami tytoniowymi i napojami alkoholowymi, przedsiębiorcy działający w handlu hurtowym, zwłaszcza detalicznym, powinni oczekiwać, że pre rollsy cbd będą akcyzowane przez producenta. Sklep prowadzący handel papierosami lub napojami alkoholowymi, nie rozlicza akcyzy. Otrzymuje od hurtownika gotowy do sprzedaży produkt, na którym jest umieszczona banderola. W ten sam sposób należy podejść do pre rollsów cbd.

Niektórzy hurtownicy wykonują czynności związane z podatkiem akcyzowym, uczestnicząc w przemieszczaniu i magazynowaniu wyrobów, od których jeszcze nie została zapłacona akcyza. Tu zastosowanie znajduje procedura zawieszenia akcyzy, czyli - w pewnym uproszczeniu - opóźnienie momentu, w którym powstaje obowiązek zapłaty podatku akcyzowego, z dnia w którym podmiot wszedł w posiadanie wyrobu (np. otrzymał go od producenta), do momentu jego sprzedaży. Magazynowanie wyrobów akcyzowych, od których akcyza nie została jeszcze zapłacona, wymaga spełnienia szeregu warunków, służących przede wszystkim zabezpieczeniu, aby wyroby nie zostały wprowadzone na rynek nielegalnie, tj. bez zapłaty akcyzy. Innymi słowy, prawo pozwala na opóźnienie momentu zapłaty podatku, do czasu aż właściciel sprzeda towar, pod warunkiem, że zagwarantuje bezpieczeństwo tego towaru. Bezpiecznym miejscem, w którym można wyroby akcyzowe magazynować (ale także przetwarzać) jest skład podatkowy (punkt odbioru w procedurze zarejestrowanego odbiorcy). Organy skarbowe muszą upewnić się, czy podmiot zamierzający prowadzić skład podatkowy gwarantuje zapłatę podatku akcyzowego i realizację obowiązków prawnych z nim związanych. Służy temu procedura administracyjna zmierzająca do wydania zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego, podczas której okoliczności sprawdzane są okoliczności takie jak sytuacja finansowa podmiotu prowadzącego skład (zabezpieczenie akcyzowe), czy też karalność osób zarządzających działalnością, której dotyczy wniosek o zezwolenie. 

Zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego to również zagadnienie, które powinno budzić zainteresowanie pośród producentów, importerów i hurtowników, działających na dużą skalę, a nie przedsiębiorców prowadzących handel detaliczny. Również w tym przypadku prawo ustanawia znaczne bariery wejścia na rynek. W tym przypadku są to kryteria minimalnego obrotu wyrobami akcyzowymi, które musi osiągać skład. Jeśli w składzie mają być magazynowane papierosy, to roczna ich roczna wartość w danym składzie nie może być niższa niż 222 miliony złotych (art. 48 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku akcyzowym). Skład podatkowy przy producencie wyrobów tytoniowych nie jest zobowiązany do spełniania wymogu minimalnego obrotu. Jednak wówczas koniecznym jest posiadanie wpisu do producentów wyrobów tytoniowych, co - jak wskazano wyżej - również jest dostępne tylko dla największych podmiotów na rynku. 

Analizując rentowność akcyzowania pre rollsów konopnych można odwołać się do doświadczeń związanych z funkcjonowaniem akcyzy na papierosy, w szczególności dotyczących efektywności prawa. To, że papierosy zostały objęte akcyzą, nie sprawiło że w jednym dniu cały rynek przestawił się na wyroby akcyzowane. Wręcz przeciwnie, tak w przeszłości jak i dzisiaj istnieje możliwość nabycia papierosów bez akcyzy, zwłaszcza pochodzących z przemytu, ale również - bazując na informacjach prasowych dotyczących działań organów ścigania - nielegalnych wytwórni krajowych. Podmioty decydujące się na opodatkowanie pre rollsów akcyzą muszą także liczyć się z konkurencją tańszych produktów bez akcyzy, które przynajmniej przez jakiś czas będą pozostawały w obrocie. Mając na uwadze, że obecnie organy administracji skarbowej dysponują bardziej nowoczesnymi środkami kontroli rynku wyrobów akcyzowych, niż w czasach wprowadzania akcyzy na papierosy, należy się spodziewać, że uszczelnienie rynku pre rollsów konopnych nastąpi szybciej, niż w przypadku papierosów.

Omawiając na łamach pierwszej części niniejszego artykułu zagadnienia dotyczące akcyzy na susz konopny, przedstawiliśmy argumentację za brakiem opodatkowania go akcyzą opartą, w szczególności na braku fizycznego przetworzenia suszu, to znaczy pocięcia lub innego rodzaju podziału, skręcenia lub sprasowania w postaci bloków. Jest ona w dalszym ciągu prawidłowa, tu natomiast chcielibyśmy przedstawić ją w nieco szerszym kontekście. 

Po pierwsze, odwołać się należy do poruszanego już wcześniej art. 98 ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym, który stanowi, że produkty składające się w całości albo w części z substancji innych niż tytoń, lecz poza tym spełniające kryteria ustalone w ust. 2, 3 lub 5, są traktowane jako papierosy i tytoń do palenia. Istotny jest również sygnalizowany już art. 99a ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, który stanowi, że za susz tytoniowy uznaje się, bez względu na wilgotność, tytoń, który nie jest połączony z żywą rośliną i nie jest jeszcze wyrobem tytoniowym. W naszej opinii przepisy te wskazują na dwie różne kategorie produktów - susz tytoniowy oraz wyroby z innych substancji traktowane jak tytoń do palenia. Ustawa o podatku akcyzowym nakłada obowiązek podatkowy wyłącznie na susz tytoniowy, dlatego też nie wspomina o suszu z roślin innego rodzaju. Susz roślin innego rodzaju może być jednak przedmiotem akcyzy, kiedy spełnia warunki "wyrobu z innej substancji traktowanej jak tytoń do palenia". Susz a wyrób jest więc czymś innym. Zmiana suszu w wyrób to jego przetworzenie. W przypadku wyrobów, o których mowa w art. 98 ust. 8 w zw. z ust. 5 ustawy, przetworzenie polega na  pocięciu lub innego rodzaju podziale, skręceniu lub sprasowania konopi włóknistych w postaci bloków, a także doprowadzenia wyrobu do takiego stanu, w którym jego końcowy odbiorca nie musi przetwarzać suszu w sposób przemysłowy. Jeśli susz konopny nie jest w ten sposób przetworzony w wyrób do palenia, nie podlega akcyzie. 

Po drugie, należy zwrócić uwagę na zmiany prawne, wynikające z nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, które weszły w życie z dniem 7 maja 2022 r. Dopuszczają one uprawę konopi m.in. na cele energetyczne, to znaczy wykorzystywania konopi na opał. W związku z tym konieczna jest zmiana definicji "przydatności do palenia", którą posługuje się art.98 ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym. Spalanie wyrobów energetycznych z konopi włóknistej zapewne również będzie powodowało powstanie wonnego dymu nadającego się do wdychania przez człowieka, czyli wypełniać będzie ustawową przesłankę zakwalifikowania wyrobu jako nadający się do palenia. Jednakże wyroby energetyczne z konopi nie są przedmiotem akcyzy. Z punktu widzenia zasad praw nie do przyjęcia jest, aby ten sam produkt był akcyzowany zgodnie z jednymi przepisami, a zgodnie z drugimi - nie podlegał obowiązkowi z tytułu podatku akcyzowego.

Po trzecie i chyba najważniejsze, nieprzetworzony susz konopny jest produktem rolnym. Jego wytwarzanie (tj. uprawę) i początkowy etap obrotu (skup konopi) regulują przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Na dalszym etapie obrotu stosuje się przepisy dotyczące wytwarzania produktów, które powstają z konopi włóknistych. W przypadku suszu, który nie jest w żaden sposób przetworzony, zasadniczo jest to produkt rolny (rolno-spożywczy). Ponieważ rolnictwo jest kompetencją dzieloną między UE a państwami członkowskimi, uprawa i obrót nieprzetworzonymi konopiami wymaga spełnienia warunków prawnych wynikających zarówno z prawodawstwa polskiego, jak i europejskiego. Zakres regulacji krajowych i unijnych nie do końca się pokrywa, jednakże pozostają one zasadniczo w zgodności ze sobą. Przepisy unijne regulują m.in. (1) gatunki konopi dopuszczalne do uprawy i sposób dopuszczania nowych gatunków, (2) warunki uzyskiwania dopłat rolnych do upraw konopi włóknistych, (3) warunki dopuszczalności importu konopi włóknistych z krajów poza UE i procedurę uzyskiwania zezwolenia importowego, (4) sposób opakowania produktów rolno-spożywczych oraz zakres informacji, które powinny być przekazywane ich końcowym odbiorcom, (5) obowiązki w zakresie powiadamiania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i przeprowadzania przez nią kontroli, (6) obowiązek przeprowadzania badań na zawartość thc oraz sposób ich przeprowadzania, a także (7) szereg zagadnień dotyczących nasion konopi. Przepisy polskie, które znajdują zastosowanie do obrotu nieprzetworzonym suszem konopnym to przede wszystkim ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, która nakłada obowiązki dotyczące (8) celów uprawy konopi włóknistej, (9) wykorzystywania materiału siewnego określonej klasy, (10) zawarcia umowy kontraktacji, (11) uzyskania wpisu do rejestru producentów konopi włóknistych lub prowadzących skup, a także wymogi określone w ustawie o jakości handlowej produktów rolno-spożywczych, która implementuje niektóre z przepisów prawa UE.  Zastosowanie tych przepisów zależy przede wszystkim od zakresu działalności - niektóre z nich odnoszą się do nasion i uprawy, inne zaś wskazują warunki prawne dopuszczalności obrotu handlowego konopiami włóknistymi. 

Omawiane przepisy kompleksowo regulują zagadnienia dotyczące wytwarzania i obrotu konopiami włóknistymi jako produktem rolno-spożywczym. Żadem z licznych aktów, zarówno prawa krajowego, jak i europejskiego nie nakłada obowiązku obowiązku podatkowego z tytułu akcyzy nieprzetworzony na susz konopi włóknistych, niezależnie od tego, czy są to łodygi, kwiatostany czy nasiona. Co więcej, na rynku unijnym wytwarza się corocznie ponad 150 tysięcy ton konopi włóknistych (dane za rok 2019), które trafiają do obrotu handlowego, tak jak i susz importowany z państw nie należących do UE. W obrocie suszem konopnym w UE akcyzy nie stosuje się. Dlatego za nieprawidłowe należy uznać rozstrzygnięcia organów podatkowych, twierdzących, że nieprzetworzony susz konopny jest przedmiotem akcyzy. 

Standardowe pre rollsy cbd stanowią zgodnie z prawem papierosy. Ich wytwarzanie i obrót podlega znacznemu ograniczeniu, m.in. poprzez liczne bariery wejścia na rynek. To przez nie, w przypadku wielu mniejszych podmiotów, wytwarzanie pre rollsów w domu bądź na zapleczu sklepu, akcyzowanie i wprowadzanie do obrotu handlowego z zachowaniem wszelkich stosownych przepisów prawa, jest bardzo trudne. Przedsiębiorcy działający w handlu detalicznym powinni zasadniczo oczekiwać, że nabywane przez nich pre rollsy będą opatrzone znakiem akcyzy. Przepisy ustawy o podatku akcyzowym będą miały w szczególności zastosowanie do dużych hurtowników, importerów i producentów wyrobów do palenia. O ile od akcyzy na pre rollsy konopne raczej nie da się już "uciec", to nieprzetworzony susz konopny z całą pewnością nie jest przedmiotem akcyzy, a produktem rolno-spożywczym, do którego wytwarzanie (uprawę), obrót i przetwarzanie w innego rodzaju produkty reguluje w sposób kompleksowy szereg krajowych i unijnych aktów prawnych. Żaden z nich jednak nie nakłada akcyzy na nieprzetworzony susz konopny, niezależnie od tego, z jakiej części rośliny pochodzi.