KONSTRUKCJA PODATKU

Zagadnienie konstrukcji podatku wyraża się w określaniu wspólnych cech wszystkich lub większości podatków. Cechy konstrukcyjne podatku należy rozumieć jako zbiory przepisów prawnych odnoszących się do kluczowych zagadnień istotnych do praktycznej realizacji realizacji zobowiązań podatkowych. To zasady (przepisy) wskazujące odpowiedzi na najważniejsze pytania, które należy znać, aby podatek zapłacić: kto płaci podatek? w jakich sytuacjach? komu? w jakim terminie i w jaki sposób? od jakiej kwoty naliczany jest podatek? jaka jest stawka podatku? jakie są zwolnienia i ulgi? Odpowiedzi na te pytania nie są oczywiste i jednoznaczne, wymagają zastosowania pewnego zbioru przepisów (zasad), który jest podobny dla podatków wszystkich lub większości rodzajów. Występowanie wspólnych cech konstrukcyjnych podatków jest świadomym i celowym zamierzeniem prawodawcy, który tworząc prawo podatkowe posługuje się pewną logiką (racjonalnością, czy też systematyką) właściwą dla tego działu prawa.

PODATNIK

Zgodnie z art. 7 ustawy - Ordynacja podatkowa, podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty. Podatnikiem są osoby podlegające obowiązkowi obowiązkowi podatkowemu w rozumieniu znalezienia się w sytuacji, z którą przepisy prawa podatkowego wiążą powstanie obowiązku podatkowego oraz wobec których powstaje zobowiązanie podatkowe. Pojęcie obowiązku i zobowiązania podatkowego rozumianie są w różny sposób. Zgodnie z art. 4 ustawy - Ordynacja podatkowa, Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Obowiązek podatkowy jest zazwyczaj rozumiany jako pojęcie bardziej ogólne, jako wynikającą z przepisów, abstrakcyjną grupę sytuacji w których powstaje podatek, zaś pojęcie zobowiązania podatkowego jako konkretyzację obowiązku podatkowego co do podmiotu, wysokości, terminu i miejsca zapłaty podatku. Zgodnie z art. 5 Ordynacji podatkowej: Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Przepis ten stanowi, że skonkretyzowane zobowiązanie podatkowe wynika z bardziej ogólnego obowiązku podatkowego, który w przepisach prawa podatkowego ujęty jest w sposób abstrakcyjny i generalny. Nie w każdym przypadku powstanie obowiązku podatkowego będzie wiązać się z jednoczesnym powstaniem zobowiązania podatkowego. Zobowiązanie podatkowe powstaje bądź z mocy samego prawa (zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże skutki podatkowe), bądź też z mocy doręczenia decyzji. W tej drugiej sytuacji, obowiązek podatkowy będzie przekształcał się w zobowiązanie podatkowe z momentem doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego.

ORGAN PODATKOWY

W ujęciu przekrojowym, obejmującym różne rodzaje podatków, podmiot pełniący rolę organu podatkowego jest zróżnicowany. Państwowymi organami podatkowymi są naczelnicy urzędów skarbowych w pierwszej instancji oraz dyrektorzy izb skarbowych w instancji drugiej. Nie można zapomnieć jednak o podatkach, w przypadku których rolę organu podatkowego pełnią organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnu, w szczególności wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Dotyczy to m.in. podatku rolego, leśnego, od nieruchomości, od środków transportu, a także licznych opłat.

Nie w każdym wypadku jest tak, że podatnik samodzielnie oblicza i płaci podatek do właściwgo organu. Wręcz przeciwnie, wielokrotnie ustawy posługują się pewnego rodzaju "pośrednikiem", którego zadaniem jest obliczenie i pobranie podatku od podatnika, a następnie wpłacenie go do organu podatkowego. Przykładowo, podatek dochodowy z tytułu wynagrodzenia z umowy o pracę przysługującego pracownikowi jest pobierany przez pracodawcę, który wypłaca pracownikowi kwotę wynagrodzenia netto - pomniejszoną o podatek. Podatnikiem jest pracownik, a pracodawca występuje w charakterze płatnika - podmiotu, który zgodnie z art. 8 Ordynacji podatkowej, oblicza i pobiera podatek od pracownika, a następnie wpłaca go do urzędu skarbowego.  Nieco inne obowiązki ciążą na inkasencie, który nie oblicza podatku (ponieważ jest obliczony w inny sposób), a wyłącznie pobiera określoną kwotę podatku od podatnika i wpłaca go organowi podatkowemu. 

INNE PODMIOTY

Zgodnie z przepisami art. 97 - 106 Ordynacji podatkowej, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Dotyczy to tak bieżących zobowiązań podatkowych, jak również zaległości podatkowych, odsetek, czy kosztów postępowania podatkowego i egzekucyjnego. Do odpowiedzialności spadkobierców stosuje się przepisy art. 1030 - 1034 ustawy - Kodeks cywilny, dotyczące odpowiedzialności za długi spadkowe. Na ich podstawie możliwe jest proste przyjęcie spadku, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oraz odrzucenie spadku. Od chwili prostego przyjęcia spadku - złożenia oświadczenia w tym przedmiocie - spadkobierca odpowiada za wszystkie zobowiązania podatkowe spadkodawcy z całego swojego majątku. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spadkobiercy jest ograniczona do wartości określonej w wykazie lub spisie inwentarza. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że spadkobierca jest do zapłaty zobowiązań podatkowych spadkodawcy tylko do tej kwoty, ile warte są przedmioty, które otrzymał w spadku. W przypadku odrzucenia spadku, spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy.

W przepisach art. 107 - 118 Ordynacji podatkowej przewidziano przypadki, w których za zobowiązania podatkowe może odpowiadać osoba trzecia względem podatnika. To przypadki m.in.: rozwiedzinego małżonka - do wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym, członkowie rodziny - jeżeli wykonywali działalność gospodarczą wspólnie z podatnikiem, odnosząc z tego korzyści, nabywcy przedsiębiorstwa podatnika, wspólnicy spółek osobowych i członkowie zarządu spółek kapitałowych i inne.

Przedmiot podatku to określona grupa sytuacji, z którą wiąże się powstanie obowiązku i zobowiązania podatkowego. Przedmiot podatku różni się w zależności od rodzaju podatku. Najczęściej spotykane sytuacje dotyczą:

PODATKÓW DOCHODOWYCH

Podatek dochodowy od osób prawnych i podatek dochodowy od osób fizycznych jest - jak sama nazwa wskazuje - należny od dochodu. Przepisy prawa podatkowego przewidują szereg - miejscami skomplikowanych - reguł ustalania, czym dochód ten w istocie jest, wskazując szegółowo sytuacje, w których podatnik osiąga dochód podlegający opodatkowaniu. Mówiąc najprościej, dochód to kwota przychodu ze wszystkich źródeł, które nie są objęte innymi ustawami, którą pomniejszono o koszty uzyskania przychodu, a także ulgi i inne odliczenia. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z przepisu tego wynika "powszechny" charakter podatku dochodowego od osób fizycznych - obejmuje on wszystkie - każdego rodzaju - dochody osoby fizycznej, niezależnie od tego, czy prowadzi działalność gospodarczą, z wyjątkiem wyraźnie wyłączonych przypadków.  

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. To norma o charakterze ogólnym, którą uzupełniają dalsze przepisy ustawy, odnoszące się do określonych zdarzeń gospodarczych, powodujących powstanie podatku dochodowego od osób prawnych, określanych mianem "źródeł przychodów", wymienionych w szczególności w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

PODATKU VAT

Przedmiotem podatku od towarów i usług są nie tyle podatki i usługi, ale zdarzenia gospodarcze, z nimi związane, określone w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. To najczęstsza sytuacja, gdy dwóch polskich podatników umawia się, że jeden z nich dostarczy mu towar lub wykona na drugiego usługę, za co otrzyma wynagrodzenie. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o vat, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Obejmuje to nie tylko sprzedaż, ale także m.in. wydanie towarów na podstawie najmu, dzierżawy, leasingu, a także inne umowy upoważniające do rozporządzania towarami jak właściciel i przypadki, które przepisy z nimi zrównują.

2. eksport towarów - to przypadek wywozu towarów do państw trzecich - poza granicami Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 8 ustawy o vat, przez eksport towarów rozumie się przez to dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez dostawcę lub na jego rzecz, lub nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz (...) – jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych. Towary w eksporcie powinny zostać poddane procedurze odprawy celnej, określonej w przepisach unijnego kodeksu celnego. Czynności formalne, związane z odprwą celną można wykonać samodzielnie, posługując się systemem PUESC, bądź też za pośrednictwem agencji celnej lub podobnego przedsiębiorstwa zajmującego się eksportem towarów. 

3. import towarów na terytorium kraju - zgodnie z art. 2 ust. 7 ustawy o vat, pod pojęciem import rozumie się przez to przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej. Import podlega opodatkowaniu vat, gdy przywóz towarów następuje na terytorium Polski. Art. 2 ust. 9 ustawy o vat mówi również o imporcie usług, którym jest imporcie usług świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, tj. osoba na rzecz którą usługa jest świadczona.

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o vat: Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem, rozumie się również przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz, należących do tego podatnika, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju na terytorium kraju, jeżeli towary te zostały przez tego podatnika na terytorium tego innego państwa członkowskiego w ramach prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, albo zaimportowane, i towary te mają służyć działalności gospodarczej podatnika. W uproszczeniu, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów to sytuacja, w której polski podatnik nabywa, wytwarza lub importuje towary w innym państwie członkowskim UE, które są przeznaczone do jego działalności gospodarczej, a następnie sprowadza je do kraju. 

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów - to wywóz towarów z terytorium Polski do innego kraju członkowskiego UE w celu umożliwienia innej osobie rozporządzania nimi jak właściciel. Do takiego rozumienia odsyła defnicja wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, zawarta w art. 13 ust. 1 ustawy o vat.

PODATKU AKCYZOWEGO

Przedmiotem opodatkowania podatkiem akcyzowym są określone zdarzenia gospodarcze, związane z wyspecyfikowaną grupą towarów, które określane są mianem wyrobów akcyzowych. Wyroby akcyzowe to energia elektryczna i wyroy energetyczne, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych, wyroby nowatorskie, urządzenia do waporyzacji, zestawy części do urządzeń do waporyzacji, saszetki nikotynowe i inne wyroby nikotynowe, wymienione w załączniku nr 1 do ustawy o podatku akcyzowym. Przedmiotem podatku, zgodnie z art. 8 ustawy, jest co do zasady produkcja wyrobów akcyzowych, ich import i wewnątrzwspólnotowe nabycie poza procedurą zawieszonego poboru akcyzy, a także wprowadzenie i wyprowadzenie ze składu podatkowego. W niektórych szczególnych przypadkach, obowiązek podatkowy podatkowy powstaje już w razie samego posiadania wyrobów akcyzowych. 

Pojęcia zawieszonego poboru podatku oraz składu podatkowego mają są charakterystyczne dla podatku akcyzowego. Zawieszony pobór akcyzy oznacza, że obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe istnieją, jednakże ich wykonanie poprzez zapłatę podatku zostaje zawieszone do momentu udostępnienia wyrobu nabywcom hurtowym lub detalicznym ("wprowadzenia na rynek"). Producenci wyrobów akcyzowych lub osoby dysponujące ich znacznymi ilościami mogą zawiesić termin płatności akcyzy tylko wtedu, gdy wyroby te znajdują się w określonym, odpowiednio przygotowanym i zabezpieczonym miejscu, które przepisy określają nazwą "składu podatkowego". Skład podatkowy to magazyn towarów, w którym - poprzez spełnienie warunków określonych w przepisach oraz wydanemu zezwoleniu - w którym mogą znajdować się wyroby akcyzowe w procedurze zawieszonego poboru akcyzy. Wyprowadznie towaru ze składu podatkowego powoduje odnowienie ("odwieszenie") poboru akcyzy i wymaga jej zapłaty. Odsunięcie terminu zapłaty akcyzy w procedurze zawieszonego pobru ma istotne znaczenie gospodarcze, polegające przede wszystkim na tym, że podatnik nie musi płacić z góry za wszystkie wyroby akcyzowe, którymi dysponuje (np. producent posiadający zapasy magazynowe), ale póki te wyroby znajdują się w bezpiecznym magazynie, może płacić podatek akcyzowy stopniowo, wraz z każdą partią wprowadzaną na rynek (i wyprowadzaną w tym celu ze składu podatkowego). Umożliwia to finansowanie podatku z przychodu uzyskanego ze sprzedaży poprzedniej partii towaru. 

INNYCH RODZAJÓW PODATKÓW

Przedmiotem podatku od spadków i darowizn jest nabycie przez osoby fizyczne rzeczy i praw majątowych tytułem dziedziczenia, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku, a także nieodpłatnej renty, użytkowania lub slużebności. Przedmiotem podatku od czynności cywilnoprawnych jest dokonanie czynności prawnych z zakresu prawa cywilnego, m.in. niektórych umów sprzedaży lub zamiany rzeczy i praw majątkowych, umów pożyczki, darowizny, ustnowienia hipoteki, czy umów spółek. Przedmiotem podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego jest własność określonego rodzaju nieruchomości gruntowych lub budynkowych. 

Podstawa opodatkowania to kwota przychodu po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu, a także uwzglęnieniu innych odliczeń, która stanowi podstawę wymiaru podatku. Podstawa opodatkowania to kwota, do której stosuje się stawkę podatku w celu obliczenia jego wysokości. Pod pojęciem podstawy opodatkowania należy rozumieć kwotę w sensie abstrakcyjnym w sensie, że nie jest to konkretna kwota wykazana przez indywidualnego podatnika, ale raczej wynik zastosowania procedur prawnych, wskazujących podatnikom, w jaki sposób należy ją obliczyć. Procedury te są dość skomplikowane, a prawodawca mało konsekwentny terminologicznie, wprowadzając do art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie podstawy obliczenia podatku, które należy rozumieć jako ściślejsze, niż pojęcie podstawy opodatkowania.

PODATKI DOCHODOWE

Podstawą opodatkowania jest dochód podatnika osiągnięty w ciągu jednego roku. Dochód to kwota przychodu pomniejszona o koszty uzyskania przychodu i inne kwoty, które zgodnie z przepisami prawa podatkowego zmniejszają przychód. Do obliczenia dochodu konieczna jest znajomość kwot przychodu i kosztów.  Art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych defninuje przychody osoby fizycznej jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Pojęcie przychodu osoby prawnej bardzo szeroko i z dużą detalistyką określone zostało w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tradycyjnie dzieli się je na przychody z zysków kapitałowych oraz pozostałe. W obu podatkach dochodowych analogicznie zdefiniowano pojęcie dochodu, jako nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Koszty uzyskania przychodów to wydatki, które podatnik poczynił w celu osiągnięcia tych przychodów lub ich zachowania lub też zabezpieczenia. Koszty uzyskania przychodu zmniejszają podstawę opodatkowania. Ponadto, podatnikowi może przysługiwać prawo do zmniejszenia kwoty, będącej podstawą opodatkowania, o innego rodzaju kwoty, niż koszty, bliżej omówione w dalszej części artykułu. Ustalenie podstawy opodatkowania wymaga odliczenia od przychodów kwot kosztów uzyskania przychodów, jak też pomniejszeń innego rodzaju.

PODATEK VAT

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania (...) jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. W uproszeniu, podstawę opodatkowania stanowi przychód, który sprzedawca uzyskał ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług opodatkowanych vat. Przychód ten pomniejsza się o kwoty i wartości wskazane w art. 29 ust. 10 ustawy o vat. Cechą charakterystyczną podatku od towarów i usług jest procedura pomniejszania podatku należnego o podatek naliczony. Nie stanowi jednak pomniejszenia podstawy opodatkowania, a podatku należnego, dlatego została omówiona dalej. 

INNE PODATKI

W przypadku wielu podatków prawodawca zastosował metodę ilościowo-wartościową ustalania podstawy opodatkowania. W przypadku wyrobów akcyzowych jest nią co do zasady ilość tych wyrobów przeliczna przez ich wartość ich sprzedaży, z uwzględnieniem stawek wskazanych w ustawie lub aktach wykonawczych. Podstawa opodatkowa w podatku od nieruchomości, podatku rolnym i leśnym zależy w szególności od wielkości nieruchomości i jakości gruntów. W przypadku podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania wyznacza wartość przysporzenia majątkowego, uzyskanego w tej drodze, choć tu należy mieć na uwaze szereg zwolnień podatkowych. Podstawa opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych co do zasady zależy od wartości dokonywanej czynności. 

Przepisy prawa podatkowego przewidują liczne sytuacje, w których podatnik może pomniejszyć podstawę opodatkowania. Ma to istotne znaczenie, ponieważ zmniejszenie podstawy opodatkowania powoduje jednoczesne zmniejszenie kwoty należnego podatku. W ustawach podatkowych często można znaleźć znaczną ilość dosyć skomplikowanych przepisów w tym zakresie, w szczególności wskazujących sytuacje i zakres dopuszczalnych pomniejszeń podstawy opodatkowania. Ponadto, w tym obszarze prawodawca posługuje się kilkoma specyficznymi konstrukcjami prawnymi o określonych nazwach - specyficznymi pojęciami - które można uznawać za kluczowe dla wyjaśnienia podstawowych zasad systemu podatkowego. 

KOSZTY PODATKOWE

Najważniejszą kategorią wydatków, o które podatnik może pomniejszyć podstawę opodatkowania, są koszty uzyskania przychodu. Występują przede wszystkim w podatkach dochodowych, które z dużą detalistyką określają, jakie wydatki podatnika, poczynione w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, mogą być odliczone od podstawy opodatkowania, oraz kiedy taka możliwość jest wyłączona. 

Dla wyjaśnienia pojęcia dochodu, konieczne jest zdefiniowanie kosztów uzyskania przychodów.  Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Analogicznie, art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, że Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Z przepisów tych wynika, że koszty uzyskania przychodów to wydatki, które podatnik poczynił w celu osiągnięcia przychodów, ich zachowania lub zabezpieczenia. Defniniując koszty uzyskania przychodu prawodawca celowo posłużył się pojęciami ogólnymi zamiast wyliczenia poszczególnych kategorii kosztów, aby nie ograniczać rodzajów towarów lub usług, które mogą być kosztem, gdyż to nie rodzaj jest istotny a cel - osiągnięcie, zachowanie lub zabepieczenie przychodów. Należy to rozumieć w ten sposób, że wydatki stanowią koszty uzyskania przychodu wtedy, gdy istnieje bezpośredni lub pośredni, racjonalny i gospodarczo uzasadniony związek z wydatku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Od tej zasady przepisy prawa podatkowego przewidują pewną ilość wyjątków.

AMORTYZACJA PODATKOWA

Amortyzacja podatkowa to specyficzna procedura określania kosztów podatkowych, związanych ze zużyciem środków trwałych. Przepisy prawa podatkowego pozwalają na stopniowe zmniejszenie podstawy odpodatkowania podatków dochodowych, którzy są właścicielami - wytworzyli lub nabyli - określone przedmioty majątkowe, związane z wykonywaną działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania: 1) budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, 2) maszyny, urządzenia i środki transportu, 3) inne przedmioty - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy (...). Analogiczną definicję zawiera art. 16a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Kolejne przepisy doprecyzowują, które przedmioty majątkowe uprawniają do dokonywania odpisów amortyzacyjnych. 

Amortyzacja jest co do zasady obowiązkiem podatników i dotyczy środków trwałych wpisanych do ewidencji środków trwałych, o której mowa w art. 22n ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł. Wydatki poniesione na środki trwałe mniejsze niż ta kwota stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Jeżeli jednak wartość wydatku na nabycie lub wytworzenie środka trwałego wynosi więcej niż 10 000 zł, podatnicy powinni prowadzić ewidencję środków trwałych oraz dokonywać ich amortyzacji. 

W tym kontekście należy zauważyć, że prawo nie zawsze pozwala na pomniejszenie podstawy opodatkowania o koszty uzyskania uzyskania przychodów. W przypadku, gdy podatnik nabywa środki trwałe, o większej wartości, nie może w prosty sposób odjąć jej od przychodu, tylko powinien dokonywać stopniowych pomniejszeń podstawy opodatkowania za okresy przyszłe, wynoszące - w zależności od rodzaju środka trwałego - od kilku miesięcy do kilkudziesięciu lat. Pojęcie amortyzacji podtkowej odnosi się do zbioru przepisów prawnych, które określają zasady, zgodnie z którymi podatnik dokonuje tych pomniejszeń, określanych mianem "odpisów amortyzacyjnych". 

OBNIŻENIA PODSTAWY OPODATKOWANIA ZE WZGLĘDÓW SZCZEGÓLNYCH

Niekiedy prawodawca posługuje się odliczeniami od podstawy opodatkowania jako metodą kształtowania polityki w innych obszarach działania państwa. Obniżenia podatku, mogą być mylone z ulgami podatkowymi. Z prawnego punktu widzenia są to jednak sytuacje pomniejszenia podstawy opodatkowania, zaś ulgi są definiowane w sposób odmienny, wynikający z art.  67a Ordynacji podatkowej. Obniżki podstawy opodatkowania są popularne w podatkach dochodowych, pozwalając zmniejszć ją o wydatki m.in. na działalność badawczo-rozwojową, na finansowanie sportu, kultury i edukacji, na terminale płatnicze, termomodernizację czy o określoną kwotę związaną z posiadaniem dzieci.

ZMNIEJSZENIE PODSTAWY OPODATKOWANIA PODATKIEM VAT

W przypadku podatku od towarów i usług pierwszorzędne znaczenie ma procedura odliczeń pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony, o której mowa w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług. Jest to jednak zmniejszenie podatku, a nie zmiejszenie podstawy opodatkowania. O zmniejszeniu podstawy opodatkowania stanowi art. 29 ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług,  zgodnie z którym: podstawę opodatkowania obniża się o:

1) kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;

2) wartość zwróconych towarów i opakowań;

3) zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;

4) wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.

Ponadto, prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania przysługuje na podstawie kilku innych przepisów szczególnych m.in. art. 89a ustawy o vat, który przewiduje tzw. "ulgę na złe długi" - nieściągalne wierzytelności podatnika. 

W PODATKACH DOCHODOWYCH

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatek dochodowy, pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali podatkowej: do 120 000 zł podatek wynosi 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł, zaś gdy podstawa obliczenia podatku wynosi ponad 120 000 zł, podatek wynosi 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł. Kwota ta stanowi "próg podatkowy", po przekroczeniu którego stawka podatku wzrasta. Znajdują zastosowanie dla podatników rozliczających się na zasadach ogólnych, według skali podatkowej. Osoby fizyczne mogą wybrać także inne formy opodatkowania, tj. stawkę liniową w wysokości 19% lub też ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, w przypadku którego stawka różni się od rodzaju działalności. 

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatek ten wynosi 19% podstawy opodatkowania, zaś 9% podstawy opodatkowania w przypadku podatników małych podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro. 

W PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG

Ustawa o podatku od towarów i usług wskazuje następujące stawki podatku: 23%, 8%, 5% oraz 0%. Podstawowe znaczenie ma stawka 23%, którą należy stosować w każdym przypadku, w którym przepisy nie pozwalają na stosowanie stawki niższej. Rodzaje towarów, z którymi wiąże się obniżona stawka zostały wskazane w załącznikach do ustawy - stawka 8% vat w załączniku nr 3, stawka 5% vat w załączniku nr 10, a stawka 0% w załączniku nr 8. 

W PODATKU AKCYZOWYM

Stawki podatku akcyzowego różnią się się w zależności od rodzaju wyrobów akcyzowych. Co do zasady kwota stawki wskazana wskazana jest w ustawie w sposób umożliwiający przeliczenie jej przez ilość wyrobów. Tak jest w m.in. w przypadku energii elektrycznej (5,00 zł/MWh), paliw i olejów napędowych i opałowych (stawka za 1000 litrów lub kilogramów), suszu tytoniowego, cygar i cygaretek (stawka za kg), urządzeń do waporyzacji i zestawów części (40 zł od sztuki lub zestawu), płynu do papierosów elektronicznych (0,96 zł za mililitr). Od zasady tej występują dwa wyjątki. Po pierwsze, dla stawki znaczenie mogą mieć określonych wyrobów. Tak jest w przypadku alkoholu etylowego, który należy przeliczać na 100%-towy oraz piwa, gdzie stawkę wyznaczają stopnie plato. Podobny zamysł prawodawcy widoczny jest w przypadku stawki akcyzy na samochody osobowe, która jest zależna od rodzaju i cech ich napędu (silnika). Po drugie, w przypadku papierosów i tytoniu do palenia do kwoty stawki określonej w ustawie dolicza się część maksymalnej kwoty detalicznej. 

W INNYCH PODATKACH

Stawka podatku od spadków i darowizn zależna jest od stopnia pokrewieństwa i relacji osobistych między spadkodawcą (darczyńcą) a spadkobiercą (obdarowanym). Na podstawie tego kryterium ustawa wyróżnia trzy grupy osób, do których stosuje się stawkę innej wysokości. Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych wynoszą zazwyczaj od 0,1 do 2% podstawy opodatkowania, w zależności od konkretnej czynności opodatkowanej.  Stawka podatku rolnego została wyrażona nie w kwocie, ale jako równowartość ceny skupu określonej ilości żyta od hektara gruntu. Cenę skupu żyta ustala się na podstawie danych GUS za trzy pierwsze kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Podobnie w podatku leśnym, stawkę ustala się jako równowartość pieniężną określonej ilości drewna, obliczoną według średniej ceny sprzedaży drewna przez nadleśnictwa.

Przy okazji omawiania kwot mniejszających, odnieść się należy nie tylko do tych, które zmniejszają podstawę opodatkowania, ale również kwot zmniejszających kwotę podatku - już po przeliczeniu podstawy przez stawkę.

Pomniejszenie podatku należnego o podatek naliczony w podatku vat

W przypadku podatku od towarów i usług pierwszorzędne znaczenie ma procedura odliczeń pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony, o której mowa w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług. Ustalenie kwoty podatku wymaga uwzględnienia przepisów dotyczących podatku naliczonego, który sprawia że podatek vat określany jest mianem "podatku od wartości dodanej". W pewnym uproszczeniu, podstawą opodatkowania jest marża handlowa - kwota "narzutu" podatnika, o którą zwiększył cenę sprzedaży towarów ponad tę, za którą je kupił. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o vat, podatnik ma prawo do obniżenia kwoty własnego podatku vat (podatku należnego) o kwoty podatku zawarte w cenach towarów i usług słuących do wykonywania czynności opodatkowanych (podatku naliczonego). Przykładowo, sprzedawca hurowy sprzedaje towar za 100 zł + 23% vat, tj. po 123 zł. Towar ten nabywa przedsiębiorca detaliczny, który sprzedaje go konsumentowi za cenę 300 zł + 23% vat, tj. za 369 zł. Hurtownik płaci 23 zł vat, a detalista 69 zł vat. Detalista ma jednak prawo zmiejsyć swój podatek o 23 zł zapłacone wraz z zakupem towaru od sprzedawcy hurtowego. Po zmniejszeniu, przedsiębiorca detaliczny płaci 46 zł podatku, czyli 23% z 200 zł, czyli kwoty o którą powiększył cenę towaru, sprzedając do konsumentowi o te 200 zł drożej, niż sam kupił od hurtownika. 

Pomniejszenie dochodu o wysokość straty

Gdy przychody są niższe, niż koszty, występuje strata podatkowa. Przepisy pozwalają na pomniejszenie dochodu o wysokość straty w ciągu kolejnych pięciu lat, następujących po roku, w którym podatnik poniósł stratę. Może to nastąpić jednorazowo, do kwoty 5 milionów złotych, lub w częściach w kolejnych pięciu latach kalendarzowych. Możliwość obniżenia dochodu o stratę jest ograniczona nie tylko co do czasu, ale również źródła przychodów i wartości straty rozliczanej w danym roku (nie może przekroczyć 50% straty), a także w przypadkach, o których mowa w art. 9 ust. 3 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Analogiczne przepisy znajdują się w art. 7 ust. 5 - 6a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Istotnym jest, że strata może być odliczona wyłącznie z dochodu z tego samego źródła. Jeżeli podatnik nie będzie osiągał tego dochodu w ciągu kolejnych pięciu lat, nie będzie mógł odliczyć straty. 

Ubytki wyrobów akcyzowych

Art. 85 ustawy o podatku akcyzowym przewiduje specyficzną dla tego podatku możliwość obniżenia kwoty podatku w postaci zwolnienia ubytków wyrobów akcyzowych i dopuszczalnych norm ich zużycia. Ubytki dotyczą wyłącznie niektórych paliw ciekłych, biokomponentów, wyrobów winiarskich, piwa i kilku innych kategorii wyrobów akcyzowych, określonych w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 19 września 2019 r. w sprawie norm dopuszczalnych ubytków niektórych wyrobów akcyzowych. Przy czynnościach takich jak przyjęcie do magazynu, przeładunek, magazynowanie i wydanie z magazynu, może dojść do utraty niewielkiej ilości wyrobów akcyzowych. Wyroby, które zostały w ten sposób utracone są zwolnione od akcyzy, ale tylko w ramach ścislych limitów. 

Pojęciu "ulgi" w języku potocznym przypisuje się wiele znaczeń, odnoszących się do różnego rodzaju zjawisk prawnych. Ulgi podatkowe w sensie prawnym, zgodnie z art. 67a Ordynacji podatkowej, to odroczenie terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej, rozłożenie ich płatności na raty, albo umorzenie. Ulgi udzielane są na wniosek podatnika ze względu na ważny interes samego podatnika lub ważny interes publiczny. 

Potocznie ulgą nazywane bywają też kwoty obniżające podstawę lub opodatkowania, które bardziej trafnie określić mianem "obniżki". Obniżki podstawy opodatkowania są popularne w podatkach dochodowych, pozwalając zmniejszć ją o wydatki m.in. na działalność badawczo-rozwojową, na finansowanie sportu, kultury i edukacji, na terminale płatnicze, termomodernizację czy o określoną kwotę związaną z posiadaniem dzieci. W rzadszych przypadkach przepisy prawa podatkowe umożliwiają obniżenie stawki podatku. Oprócz podatku od towarów i usług, ma to miejsce m.in. w przypadku małych podatników CIT (art. 27 ust. 1) czy też małych producentów wina, którzy spełniają warunki do obniżenia stawki podatku akcyzowego (art. 95 ust. 5).

Zwolnienia z podatku różnią się nieco od ulg. W przypadku ulg zobowiązaie podatkowe istnieje, jednakże jego kwota zostaje obniżona, bądź też zapłata została odroczona, rozłożona na raty lub umorzona. Zwolnienia dotyczą zaś sytuacji, w której mimo ogólnego obowiązku podatkowego, nie powstaje zobowiązanie podatkowe, tj. nie dochodzi do konretyzacji obowiązku w zobowiązanie do zapłaty określonej kwoty. W przeciwieństwie do ulg, w przypadku zwolnień podatnik nie ma obowiązku zapłaty podatku. Zwolnienia mogą mieć różny charakter:

1. zwolnienia podmiotowe - gdy ustawodawca uznaje, że podatku zwolniona jest określona grupa lub rodzaj podaników. Przykładowo, zwolnione od podatku dochodowego od osób prawnych (zgodnie z art. 6 i 17 ustawy) są m.in. osoby prawne prawa publicznego lub wykonujące zadania publiczne tj. Skarb Państwa, NBP, BFG, ZUS, NFZ czy KOWR, jednostki samorządu terytorialnego, kościoły, kluby sportowe, organizacje pożytku publicznego. Zwolnienie podmiotowe z PIT (art. 21) przysługuje m.in. posłów do Parlamentu Europejskiego, wolontariuszy, marynarzy czy członków ochotniczych straży pożarnych z tytułu określonych przychodów. W podatku vat istotne znaczenie ma zwolnienie z podatku, o którym mowa w art. 113 ustawy, dotyczące małych podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł (od 1.01.2026 - 240 tys. zł). 

2. zwolnienia przedmiotowe - częściej stosowane, niż zwolnienia podmiotowe, są związane z wystąpieniem określonych stanów faktycznych lub prawnych, w których zobowiązanie podatkowe nie powstaje. Przykładowo, zgodnie z art. 21 ustawy od podatku dochodowego od osób fizycznych zwolnione są kwoty rent, zasiłków, dodatków, stypendiów, odszkodowań i rekompensat, niektóre nagrody i wiele innych. Zwolnienia przedmiotowe od CIT obejmują m.in. dotacje z UE, budżetu i jednostek samorządu, dochody z tytułu składek członkowskich pobierane przez organizacje społeczne, polityczne i zawodowe, odsetki od obligacji Skarbu Państwa,  dopłaty bezpośrednie dla rolników i inne (art. 17 ustawy dochodowym od osób prawnych. Zwolnienia przedmiotowe od podatku vat dotyczą towarów i usług wzkazanych w szczególności w art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług, a w przypadku towarów importowanych dodatkowo w art. 45-80. Zwolnienia z podatku akcyzowego obejmują niektóre grupy wyrobów akcyzowych, które są wykorzystywane do celów wskazanych w ustawie, np.: wyroby węglowe i gazowe do celów opałowych, alkohol etylowy do produkcji leków i kosmetyków, samochody elektryczne i wodorowe, paliwa znajdujące się w zbiornikach pojazdów, czy też - w ramach określonych limitów - wyroby znajdujące się w bagażu osobistym lub okazjonalnych przesyłkach niewielkiej wartości (art. 30 - 39 ustawy o podatku akcyzowym). 

Oprócz ulg i zwolnień, przepisy prawa podatkowego przewidują także wyłączenia. To przypadki, w których dany akt prawny nie ma zastosowania do określonych osób lub przypadków. Wówczas nie powstaje obowiązek podatkowy ani zobowiązanie podatkowe. Prawodawca często ustanawia wyłączenia ustawowe wtedy, gdy zamierza objąć określony podmiot lub przedmiot innego rodzaju podatkiem. Przykładowo, z podatków dochodowych wyłączone są przychody z tytułu gospodarki rolnej i leśnej (objętych podatkiem rolnym i leśnym), z tytułu spadków (których dotyczy podatek od spadków i darowizn), czy żeglugi morskiej (podatek tonażowy).

Sposób i termin zapłaty podatku zależy od tego, w jaki sposób powstaje zobowiązanie podatkowe. Zgodnie z art. 21 ust. 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe powstaje:

1. z dniem doręczenia decyzji podatkowej, ustalającej jego wysokość. Sytuacja, gdy to organ wzywa podatnika do zapłaty podatku, doręczając mu decyzję, występuje m.in. w podatku od nieruchomości, podatku leśnym, czy podatku od spadków i darowizn. Termin zapłaty wynosi wówczas co do zasady 14 dni od doręczenia.

2. z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie zobowiązania podatkowego. W takich przypadkach, organy podatkowe nie wzywają do zapłaty podatku, ale podatnik powinien samodzielnie dokonać obliczenia podatku i wpłacić odpowiadająca mu kwotę na rachunek organu podatkowego. Tu istotne są deklaracje i zeznania podatkowe, a także dokumenty, z których wynikają dane niezbędne do ich uzupełnienia, tj. rachunki, faktury czy wyciągi z kas rejestrujących. Zgodnie z art. 47 ust. 3 Ordynacji podatkowej, jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić. Wynika z tego, że przy samoobliczeniu podatku to przepisy prawa wskazują termin zapłaty, który upływa z ostanim jego dniem. 

Z art. 61 ust. 1b Ordynacji podatkowej wynika, że mikroprzedsiębiorcy mogą zapłacić podatek gotówką w kasie organu podatkowego, w banku, na poczcie lub w innej instytucji płatniczej. Wówczas terminem zapłaty jest dzień, w którym podatnik dokonuje wpłaty gotówkowej. W pozostałych przypadkach, co do zasady, podatek powinien być zapłacony w formie elektronicznej - polecenia przelewu bankowego, bądź też z wykorzystaniem elektronicznych instrumentów płatniczych. Wówczas za moment zapłaty uważa się dzień, w którym nastąpiło obciążenie rachunku (lub instrumentu płatniczego) podatnika, tj. moment pobrania środków pieniężnych z konta podatnika, a nie moment, w którym wpłynęły na rachunek organu podatkowego. Zapłata podatku powinna nastąpić na konto (rachunek bankowy, zwany też "mikrorachunkiem"), który organy podatkowe tworzą indywidualnie dla każdego podatnika. Innymi słowy, każdy podatnik powinien posiadać swój własny numer rachunku bankowego, na który wpłaca kwoty podatków. Numer tego rachunku można sprawdzić na portalu e-Urzędu Skarbowego. 

PODATKI DOCHODOWE

Podatek dochodowy - zarówno od osób fizycznych, jak też od osób prawnych - płacony jest w zaliczkach. Co do zasady, zaliczki są płatne za każdy miesiąc w terminie do 20 dnia miesiąca następnego. Po spełnieniu dodatkowych warunków, podatnik może wybrać kwartalną płatność zaliczek. Wysokość kwoty zaliczki oblicza się od kwoty dochodu osiągniętego od początku roku, od którego należy odjąć sumę zaliczek należnych za miesiące poprzednie. Innymi słowy, podatnik co miesiąc oblicza podatek od dochodu, który osiągnął od początku roku podatkowego. Od obliczonej w ten sposób kwoty odejmuje zsumowaną kwotę wszystkich zaliczek, które już wcześniej zapłacił - za poprzednie miesiące roku. Wynik odejmowania wskazuje kwotę zaliczki za kolejny miesiąc. W ten sposób wysokość zaliczki stanowi co do zasady podatek należny od dochodu w jednym miesiącu. Zakłady pracy, które zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę, stosunku służbowego, pracy nakładczej i niektórych innych umów, obliczają kwoty zaliczek i pobierają je z wynagrodzenia zatrudnionych osób jako płatnik podatku. Analogicznie, płatnikiem zobowiązanym do obliczenia i pobrania zaliczek od wypłacanych kwot, są spółdzielnie produkcyjne, organy rentowe i inne podmioty, w szczególności określone w art. 35 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnicy, którzy osiągają dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, zobowiązani są samodzielnego obliczania i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy (art. 44 ust. 1). 

PODATEK VAT

Zgodnie z art. 103 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy zobowiązani są samodzielnie obliczać i wpłacać na rachunek urzędu skarbowego podatek vat za okresy miesięczne do 25 dnia miesiąca następnego. W tym samym terminie podatnicy sporządzają i składają deklaracje podatkowe, które zawierają dane niezbędne do obliczenia podatku, w szczególności o wartości czynności opodatkowanych ("sprzedaży") w danym miesiącu. Po spełnieniu dodatkowych warunków, podatnicy mogą rozliczać się z podatku vat nie co miesiąc, ale kwartalnie. W przypadku dokonywania opodatkowanych transakcji z podmiotami z innych państw UE, zamiast deklaracji podatkowych, podatnicy VAT UE składają informacje podsumowujące, o których mowa w art. 100 ustawy o vat. 

Obliczanie podatku vat, wykazywanego następnie w deklaracji podatkowej lub informacjach podsumowujących, odbywa się na podstawie dokumentów księgowych, którymi w szczególności są faktury i paragony fiskalne. Faktury powinny zawierać dane i elementy, o których mowa w art. 106e ust. 1 ustawy o vat. Paragony fiskalne z kas rejestrujących są wystawiane w przypadku, gdy podatnik dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych (art. 111 ust. 1). Kasy rejestrujące nie tylko gromadzą dane o sprzedaży, ale również przesyłają je przez internet do centralnego repozytorium kas - systemu informatycznego, należącego do szefa Krajowej Administracji Skarbowej. 

PODATEK AKCYZOWY

Sposób i termin zapłaty podatku akcyzowego zależy od tego, czy podatnik akcyzę przedpłaca, czy też stosuje procedurę zawieszenia poboru akcyzy. W przypadku zawieszonego poboru akcyzy, podatnicy zobowiązani są do samodzielnego obliczenia podatku za okres miesiąca, złożenia deklaracji i zapłaty podatku w terminie do 25-go dnia miesiąca następującego po tym, w którym zakończono procedurę zawieszenia poboru akcyzy i powstało zobowiązanie podatkowe (art. 21 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym). Przedpłata akcyzy dotyczy wyrobów akcyzowych produkowanych poza składem podatkowym. Podatnik jest również zobowiązany do samodzielnego obliczenia i wniesienia podatku, a także złożenia deklaracji. Różnicą jest termin: powinno to nastąpić do ostatniego dnia miesiąca, który poprzedza ten, w którym wyroby akcyzowe mają być wyprodukowane. 

Powyższy artykuł przedstawia elementy wspólne i podobne podatkom różnego rodzaju, aby na pewnym poziomie ogólności wyjaśnić pewnien schemat regulacyjny, widoczny w zamysłach prawodawcy i przepisach aktów prawnych z zakresu prawa podakowego. Z punktu widzenia tego schematu, metodę praktycznego ustalania zobowiązania podatkowego można przedstawić w postaci kolejnych "etapów", polegających na ustaleniu:

• podmiotu i przedmiotu, a także wyłączeń i zwolnień podmiotowych i przedmiotowych;

• podstawy opodatkowania, wraz z kwotami ją zmiejszającymi;

• stawki podatku oraz kwoty podatku, uwzględnienie kwot zmniejszających podatek;

• ustalanie sposobu zapłaty podatku.