ALKOHOL NA FESTIWALACH I EVENTACH

Napoje alkoholowe są dostępne na znacznej części koncertów, festiwali i innych eventów, a ich podawanie jest elementem działalności w branży rozrywkowej. Nie ma w tym nic złego, o ile oczywiście alkohol jest spożywany w umiarkowanych ilościach, wyłącznie przez osoby dorosłe oraz zgodnie z warunkami określonymi w przepisach prawa. Warunki te różnią się, w zależności od mocy napojów alkoholowych oraz rodzaju wydarzenia, na którym mają być sprzedawane.

Festiwale, koncerty i inne eventy, odbywające się na wolnym powietrzu, bądź też stadionie sportowym lub innym obiekcie, który nie jest budynkiem, są imprezami masowymi, jeśli liczb uczestników, zgodnie z założeniami organizatora, wyniesie 1000 lub więcej.  Eventy "pod dachem", w halach  sportowych lub innych budynkach są imprezą masową, gdy liczba uczestników wynosi 500 lub więcej osób.

Organizator imprezy masowej obowiązany jest do wprowadzenia zakazu wnoszenia alkoholu na teren imprezy. Jest to nie tylko wymóg prawny, ale także uzasadnione praktycznie - zazwyczaj organizator jest zainteresowany, aby uczestnicy kupowali napoje alkoholowe na evencie, nie zaś przynosili je ze sobą. Na imprezie masowej możliwa jest sprzedaż, podawanie i spożywanie wyłącznie tych napojów alkoholowych, które zawierają nie więcej niż 3,5% alkoholu. Sprzedaż taką mogą prowadzić wyłącznie osoby, które posiadają zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych (w tym przypadku - na napoje do 4,5% zawartości alkoholu oraz na piwo) a także - dodatkowo - tzw. zezwolenie jednorazowe. Jest to forma dodatkowej zgody na sprzedaż i podawanie alkoholu na imprezie masowej.

Sprzedaż alkoholu na imprezie masowej nie musi być prowadzona przez organizatora tej imprezy. Może to być osoba trzecia, która działa na podstawie umowy z organizatorem.  Ponadto należy pamiętać, że niedozwolona jest sprzedaż napojów alkoholowych w twardych opakowaniach, w szczególności wykonanych ze szkła, metalu lub tworzyw sztucznych, które wykorzystane niezgodnie z ich przeznaczeniem mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.

Jedyną możliwością sprzedaży alkoholu na imprezach masowych jest więc sprzedaż piwa o obniżonej zawartości alkoholu w plastikowych kubkach, w ściśle określonym miejscu i po uzyskaniu dodatkowego, jednorazowego zezwolenia. Niektóre imprezy masowe, na których, zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub dotychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi zachowania osób uczestniczących, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji, kwalifikowane są jako imprezy masowe podwyższonego ryzyka. W czasie ich trwania nie ma możliwości sprzedaży i podawania alkoholu. 

Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych bardzo ogranicza możliwość sprzedaży alkoholu, a także nakłada szereg innych obowiązków, których spełnienie jest czasochłonne i skomplikowane. Dlatego też przedsiębiorcy działający w branży eventowej raczej kierują się tym, aby organizowane przez nich wydarzenia nie stanowiły imprezy masowej w rozumieniu ustawy. Zgodnie z jej treścią, imprezą masową nie są m.in. imprezy:

• organizowanych w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podobnych obiektach,

• zamkniętych organizowanych przez pracodawców dla ich pracowników

– jeżeli rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, gdzie ma się ona odbyć.

Druga z przesłanek - imprez organizowanych przez pracodawców dla ich pracowników - jest dosyć oczywista. Bardziej interesujące jest określenie, co należy uznawać za "inne podobne obiekty", a w szczególności czy za taki obiekt można uznawać klub muzyczny. Są to bowiem obiekty budowlane przeznaczone do organizowania wydarzeń. Kwestia ta stała się kontrowersyjna w związku z nałożeniem na gdański klub B90, powołujący się na te przepisy, kary związanej z organizowaniem imprezy masowej bez zezwolenia. W tej sprawie zapadł nieprawomocny wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z dnia 21 sierpnia 2019 r. (sygn. II K 1418/17), w którym sąd oceniając, czy klub stanowi "inny podobny obiekt" w rozumieniu ustawy, odwołuje się do kryterium ryzyka. W opinii imprezy odbywające się w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki charakteryzują się dużą przewidywalnością wydarzeń i zachowań uczestników, często mają formę siedzącą, a także zazwyczaj nie podaje się na nich alkoholu w ilości większej niż symboliczna. Dlatego ryzyko wystąpienia zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu jest niskie i ustawodawca wyłącza konieczność uzyskiwania zezwolenia na organizację imprez masowych w takim miejscu. Co innego w przypadku koncertów - w omawianej sprawie zespołów z gatunku rock i cięższych - zachowania publiczności są mało przewidywalne, stosuje się efekty świetlne i dźwiękowe, które utrudniają właściwą ocenę sytuacji oraz często używa się alkoholu w znacznie większych ilościach. Z uwagi, że - w ocenie sądu - imprezy takie jak koncerty stwarzają większe ryzyko dla bezpieczeństwa, należy je kwalifikować jako imprezy masowe i nie dotyczy ich wyłączenie ustawowe. 

Przywołany wyrok jest nieprawomocny, nie wiąże innych sądów lub organów. W naszym przekonaniu prowadzi do absurdalnej wykładni, że koncert rockowy może odbywać się bez przeszkód w sali wynajętej przez dom kultury, ale w klubie świadczącym podobne usługi najmu, jednak na rynku prywatnym, wymaga spełnienia szeregu rygorystycznych warunków. Prowadzenie przez jednostki samorządu terytorialnego działalności gospodarczej możliwe jest tylko w takim wymiarze, w jakim występują niezaspokojone przez rynek prywatny potrzeby wspólnoty samorządowej. Utrzymanie przywołanego wyroku prowadziłoby do powstania nieuzasadnionej preferencji rynkowej na rzecz podmiotów o charakterze publicznym. Do kwestii związanych z ryzykiem dla bezpieczeństwa wywołanym podawaniem i spożywaniem alkoholu odnoszą się inne przepisy, które m.in. ograniczają sprzedaż alkoholu osobom znajdującym się w stanie nietrzeźwości, a także nakładają szereg innych warunków, które muszą być spełnione przez sprzedawcę. To ryzyko jest więc "zagospodarowane" przez inne przepisy i w naszym przekonaniu nie powinno być dodawane do przywołanych przepisów.

Na eventach, które nie stanowią imprez masowych, dozwolona jest sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych na mniej rygorystycznych zasadach. Przede wszystkim możliwa jest sprzedaż i podawanie także alkoholu mocnego, tj. powyżej 3,5% alkoholu, w tym wina i wyrobów spirytusowych. Aby je legalnie sprzedawać wymagane jest zezwolenie. Ustawa przewiduje pięć typów zezwolenia, z czego dla branży eventowej istotne są trzy z nich:

1. W przypadku koncertów, festiwali i innych eventów, które odbywają się w klubach, pubach i podobnych miejscach, gdzie funkcjonuje stały bar, sprzedaż alkoholu zazwyczaj prowadzona jest na podstawie zezwolenia wydanego właścicielowi tego miejsca i dotyczy prowadzonego tam baru. 

2. Przedsiębiorca, który obecnie posiada działalność polegającą na sprzedaży alkoholu może wystąpić o wydanie pozwolenia jednorazowego. Zezwolenie jest konieczne w przypadku imprez masowych, ale można je również uzyskać w stosunku do wydarzeń mniejszych, nie mających takiego charakteru. Jest to prawna możliwość sprzedaży alkoholu na festiwalach, wydarzeniach i innych eventach, którą mogą prowadzić przedsiębiorcy dodatkowo, obok sprzedawania go w swoim lokalu.

3. Dlatego też prawo przewiduje możliwość uzyskania tzw. zezwolenia cateringowego, które mogą uzyskać przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (kateringu). W tym zakresie mieści się również podawanie alkoholu na imprezach. Ten typ zezwolenia obejmuje  imprezy zamknięte organizowane w czasie i miejscu wyznaczonym przez klienta, w oparciu o zawartą z nim umowę. Umowa, o której mowa w przepisach zawierana jest między przedsiębiorcą kateginowym a organizatorem imprezy, która reguluje zasady odpłatnego podawania alkoholu podczas eventu, w tym jego czas i miejsce, a także, że sprzedaż będzie prowadzona na przez i na rachunek przedsiębiorcy kateringowego, a nie organizatora (jest to wymóg zezwolenia). Wskazanie, że chodzi o imprezy zamknięte wymaga, w mojej opinii, aby eventy, na których sprzedawany jest alkohol były przynajmniej biletowane, bądź takie, na które należy uzyskać zaproszenie (może to być też bezpłatna wejściówka po rejestracji w internecie lub innego rodzaju zapisach). W przypadku imprez otwartych, ja np. dni miasta, dostępne dla wszystkich zainteresowanych, bez ograniczeń, jedyną możliwością sprzedaży alkoholu jest, jak się wydaje, uzyskanie zezwolenia jednorazowego.  Ubiegając się o wydanie zezwolenia cateringowego nie ma obowiązku przedstawienia umów obejmujących usługę dostarczania żywności (Wyrok WSA w Krakowie, III SA/Kr 1395/20). Przedsiębiorca kateringowy samodzielnie określa zakres oferowanych usług. To znaczy, że nie jest zobowiązany do dostarczania innych produktów żywnościowych, niż napoje alkoholowe. W przeciwieństwie do dwóch powyżej omówionych typów zezwoleń, zezwolenie cateringowe umożliwia sprzedaż alkoholu także w przypadku, gdy przedsiębiorca nie posiada lokalu prowadzącego sprzedaż napojów alkoholowych za zezwoleniem. 

Pozostałe rodzaje zezwoleń, o których mowa ustawa o wychowaniu w trzeźwości, to zezwolenie na wyprzedaż alkoholu oraz związane z prowadzeniem sklepu.

Pomimo dosyć dużego skomplikowania zasad związanych ze sprzedażą napojów alkoholowych na eventach, uzyskanie tzw. zezwolenia cateringowego nie jest mocno skomplikowane, ani nie wiąże się z dużymi kosztami. Sam biznes jest również prosty w organizacji - zakup piwa w beczkach i zorganizowanie punktów na imprezie, gdzie jest rozlewane, jest niezbyt trudne, a różnica w cenie hurtowej i detalicznej piwa wydaje się zachęcać do podjęcia lub rozszerzenia swojej działalności w sprzedaż alkoholu. Zastanówmy się, jak bardzo opłacalna jest taka działalność?

Opłata za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych do 4,5%, w tym piwa na imprezach zamkniętych to 525 zł rocznie (za alkohole do 18% - kolejne 525, a za alkohole powyżej 18% - 2100 zł). Ponadto przedsiębiorcy zajmujący się sprzedażą alkoholu zobowiązani są do złożenia oświadczenia i opłaty od rocznej wartości sprzedaży, którą ustawodawca określa jako opłatę za korzystanie z zezwolenia. Wynosi ona od 1,4% do 2,7% ogólnej wartości sprzedaż napojów alkoholowych w roku poprzednim - dokładna wysokość stawki zależna jest od wysokości rocznego obrotu nimi. Opłata ta jest wnoszona na rachunek gminy jednorazowo do 31 stycznia, lub też w trzech ratach.

W przypadku imprez prywatnych - w gronie znajomych, w domu, mieszkaniu lub na działce osoby należącej do tego grona - również nie można prowadzić sprzedaży alkoholu. Zasadą ogólną jest zakaz sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych. Wyjątkami są sytuacje, w których ustawa przewiduje możliwość uzyskania zezwolenia. Nie ma więc możliwości, aby jeden ze znajomych sprzedawał pozostałym napoje alkoholowe, nawet jeśli sytuacja jest w całości prywatna, o ile osoba ta nie posiada stosownego zezwolenia. 

Składka czy "zrzutka" na napoje alkoholowe dla większego grona osób wydaje się natomiast dopuszczalna prawnie. Warunkiem jest jednak, aby składka została zebrana przed zakupem, a osoba która robi zakupy dla innych, nie osiągnęła z tego tytułu zysku, tj. wydała całą kwotę składki lub zwróciła resztę.

Przy organizacji imprez prywatnych istotne jest także zwrócenie uwagi na zakaz spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych, tj. do których dostęp ma potencjalnie nieograniczona liczba osób. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku gdy osoby obecne w klubie lub innym miejscu otwartym dla wszystkich, za zgodą właściciela, nie posiadającego zezwolenia, spożywają napoje alkoholowe.

Sprzedaż napojów alkoholowych na festiwalach, koncertach czy innego typu eventach w każdej w zasadzie sytuacji musi odbywać się na podstawie zezwolenia. Przepisy prawa przewidują pięć typów zezwoleń, z czego w branży eventowej istotne są trzy: na sprzedaż i podawanie alkoholu w lokalu, zezwolenie jednodniowe i zezwolenie cateringowe. Uzyskanie zezwolenia nie jest mocno skomplikowane. Mając jednak na uwadze sumę podatków, opłat i kosztów związanych z podawaniem napojów alkoholowych na imprezach, działalność w tym zakresie wydaje się być naprawdę opłacalna dopiero po osiągnięciu pewnej skali.