INFORMACJA O WARUNKACH UDZIELANIA PORAD POZ PRZEZ INTERNET

Art.  22 ust. 3b ustawy o działalności leczniczej upoważnia Ministra Zdrowia do określenia wymagań co do warunków, w jakich powinna być świadczona porada lekarska, która odbywa się z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość, w szczególności z wykorzystaniem internetu lub połączenia telefoniczngo. Na moment przygotowania tego tekstu Minister Zdrowia nie wydał takiego rozporządzenia. Wydał jednak rozporządzenie podobne, jakim jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Zostało ono wydane na podstawie innego przepisu, tj. art. 22 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej, który dotyczy standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w wybranych dziedzinach medycyny lub w określonych podmiotach wykonujących działalność leczniczą. Należy to rozumieć w ten sposób, w Minister Zdrowia na chwilę obecną nie określa ogólnych, przekrojowych zasad dla wszystkich rodzajów świadczeń zdrowotnych. Rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, które dotyczy standardu organizacyjnego w jednej, wyszczególnionej dziedzinie medycyny, jaką jest podstawowa opieka zdrowotna (w skrócie "POZ"). 

 Świadczenia z zakresu innych rodzajów medycyny, niż podstawowa opieka zdrowotna, także mogą być udzielane z wykorzystaniem internetu i telefonu, pomimo że Rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej formalnie ich nie obowiązuje. Wynika to przede wszystkim art. 3 ust. 1 i 2a ustawy o działalności leczniczej, a także art. 42 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Świadczenia opieki zdrowotnej za pomocą systemów teleinformatycznych lub łączności mogą być udzielane nie tylko przez lekarzy, ale także przez innych przedstawicieli zawodów medycznych, w szczególności pielęgniarki i położne, fizjoterapeutów i diagnostów laboratoryjnych. Wynika to z  art. 15b ust. 1 Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, sugeruje to §4a Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, a w przypadku diagnostów laboratoryjnych - art. 8 ustawy z dnia 15 września 2022 r. o medycynie laboratoryjnej w związku z art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej. 

Rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej dotyczy świadczeń finansowanych ze środków publicznych. Wskazuje na to zawarte w definicji świadczeniodawcy POZ w §2 pkt 2 tego Rozporządzenia odesłanie do art. 9 ust. 1 ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej, która dotyczy udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W oparciu o omówione przepisy można stwierdzić, że podmioty wykonujące inne świadczenia zdrowotne, niż świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych z zakresu podstawowe opieki zdrowotne, nie są zobowiązane do określenia warunków świadczeń zdrowotnych, o których mowa w §3 Rozporządzenia w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Brak obowiązku określanie informacji wymaganych na podstawie tego przepisu ma charakter formalny. Istnieje bowiem znaczna ilość innych przepisów, które wymagają, aby osoby wykonujące działalność leczniczą, publikowały informacje na swojej stronie. Te przepisy to m.in. art. 24 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej, wymagający opublikowania regulaminu organizacyjnego podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej, art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, wymagający publikacji informacji o prawach pacjenta, art. 5 - 8 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, czy też przepisów RODO związanych z udzielaniem informacji w związku z przetwarzaniem danych osobowych. Sformułowanie zasad udzielania świadczeń zdrowotnych na odległość w formie zrozumiałego dla klientów regulaminu jest metodą spełnienia przez osobę wykonującą działalność leczniczą nakładanych na nią przez prawo wymogów przekazywania informacji. Nawet jeśli Rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej nie ma zastosowania do działalności leczniczej określonego rodzaju, to jego posiadanie i tak jest przydatne z punktu widzenia innych przepisów, ale jako praktyczne wyjaśnienie, skierowane do klientów, w jaki sposób posługiwać się zastosowanymi rozwiązaniami informatycznymi, np. jak rezerwować i odwoływać terminy konsultacji lekarskich, czy wiąże się to z utratą zaliczki itp. 

 Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, podmiot wykonujący działalność leczniczą, polegającą na udzielaniu świadczeń w tym zakresie, zobowiązany jest informować w miejscu wykonywania świadczeń zdrowotnych, na swojej stronie internetowej, a także - jeżeli pacjent się o to zwróci - telefonicznie, o warunkach udzielania teleporad. Rozporządzenie szczegółowo określa elementy, które powinny znaleźć się w treści informacji o warunkach udzielania świadczeń zdrowotnych w formie teleporad. 

Zgodnie z §3 Rozporządzenia Ministra Zdrowia  z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, ustala się standard organizacyjny teleporady udzielanej w ramach POZ, który obejmuje informowanie przez świadczeniodawcę POZ w miejscu wykonywania świadczeń oraz na stronie internetowej tego świadczeniodawcy, a na żądanie pacjenta również telefonicznie, o warunkach udzielania teleporad, które powinny określać:

1. świadczenia realizowane wyłącznie w bezpośrednim kontakcie z pacjentem. Rozporządzenie określa przypadki, w których świadczenia opieki zdrowotnej nie mogą być wykonywane z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych i łączności. Są to m.in. przypadki, w których pacjent nie wyraził zgody na realizację świadczenia w formie teleporady, pierwszej wizyty, w związku z chorobą przewlekłą, w przebiegu której doszło do pogorszenia lub zmiany objawów, podejrzeniem choroby nowotworowej czy też dzieciom do 6. roku życia.

2. systemy teleinformatyczne lub systemy łączności, przy użyciu których świadczeniodawca POZ udziela teleporad,

3. sposób ustalenia terminu teleporady, przy czym teleporada jest realizowana, w tym że nie powinna ona przypadać później niż w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu zgłoszenia się pacjenta do świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, systemu łączności lub osobistego, albo w terminie późniejszym - jeśli tak zostało uzgodnione z pacjente.

4. sposób nawiązania kontaktu między świadczeniodawcą POZ a pacjentem w celu udzielenia teleporady oraz sposób jej udzielenia,

5. sposób postępowania w sytuacji, gdy brak kontaktu z pacjentem w ustalonym terminie teleporady skutkuje jej anulowaniem, przy czym świadczeniodawca POZ jest obowiązany do podjęcia co najmniej trzykrotnej próby kontaktu z pacjentem, w odstępie nie krótszym niż 5 minut,

6. w celu udzielenia teleporady,możliwość skorzystania ze świadczenia opieki zdrowotnej udzielonego w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, w przypadku gdy niezbędne z uwagi na stan zdrowia pacjenta świadczenie zdrowotne nie jest możliwe do zrealizowania w formie teleporady – okoliczność ta powinna być ustalana w porozumieniu z pacjentem lub jego opiekunem ustawowym,

7. instrukcje o sposobie realizacji e-recepty, e-skierowania, e-zlecenia na wyroby medyczne, zlecenia badań dodatkowych, w szczególności laboratoryjnych lub obrazowych, możliwości założenia przez pacjenta Internetowego Konta Pacjenta.

Nie można zapomnieć, że standard organizacyjny teleporady, określony w Rozporządzeniu, to nie tylko przygotowanie odpowiednich informacji dla pacjentów. Przepisy wymagają określenia i praktycznej realizacji standardów udzielania teleporad podstawowej opieki zdrowotnej. Może to nastąpić w szczególności uchwały kierownika podmiotu leczniczego i praktyczne istrukcje dla personelu medycznego, który udziela świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem internetu lub połączenia telefonicznego.