FINANSE SPÓŁKI Z O.O.

UMOWA WSPÓLNIKA ZE SPÓŁKĄ

Wspólnik może wpłacić środki na rachunek spółki z o.o. lub przenieść na nią inny majątek nieodpłatnie, czyli dokononać darowizny na rzecz spółki. W myśl przepisów ustawy - Kodeks cywilny, darowizna jest umową. Wnoszenie środków do spółki z o.o. w ten sposób nie jest jednak zbyt popularny. Otrzymanie darowizny powoduje powstanie po stronie spółki z o.o. podatku dochodowego. Ponadto, wspólnik wnoszący do spółki majątek nieodpłatnie nie uzyskuje w ten sposób żadnych dodatkowych uprawnień w spółce z o.o. Darowizna wspólnika do spółki z o.o. wydaje się nieco sprzeczna z istotą spółki, która zasadniczo polega na tym, że wszyscy wspólnicy wnoszą majątek i otrzymują za to prawa udziałowe w spółce. Wniesienie darowizny do spółki przez jednego ze wspólników nie powoduje, że pozostali wspólnicy są zobowiązani do jakichkolwiek dodatkowych świadczeń na rzecz spółki. Można to porównać do oddawania pieniędzy innym wspólnikom. Spółki nie są działalnością charytatywną, w której jedni wspólnicy obdarowują innych, ale rodzajem umowy, określającej, ile majątku każdy ze wspólników wkłada i co otrzymuje w zamian. Dlatego sposoby wnoszenia majątku do spółki z o.o., które zostały uregulowane w Kodeksie spółek handlowych, oparte są na założeniu, że obowiązek dokapitalizowania spółki, która wyczerpała majątek, spoczywa na wszystkich wspólnikach, proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów. 

Majątkowy charakter spółki jest bardziej odzwierciedlony w umowie pożyczki wspólnika ze spółką z o.o., która jest znacznie częściej stosowana, niż umowa darowizny. Ma tę przewagę, że wspólnik wnoszący majątek do spółki z o.o. nie traci jej bezpowrotnie, ale posiada wobec spółki roszczenie o zwrot pożyczki. Umowa pożyczki wspólnika na rzecz spółki z o.o., w której wspólnik ten posiada udziały, charakteryzuje się dużą elastycznością, a także niewielkimi wymaganiami formalnymi. Co do zasady, umowa pożyczki wspólnika ze spółką z o.o., w której posiada udziały, powinna być stwierdzona pismem i nie ma konieczności wpisywania jej zawarcia do Krajowego Rejestru Sądowego. Wymaga jednak uwzględnienia w księgach rachunkowych spółki z o.o., a kwoty odsetek, otrzymanych przez wspólnika z tytułu udzielenia spółce pożyczki, stanowią podstawę podatku dochodowego i powinny zostać ujęte w odpowiednich deklaracjach. Umowa pożyczki nie powinna być nieodpłatna, ponieważ może to powodować powstanie po stronie spółki z o.o. przychodu z nieodpłatnych świadczeń, który podlega opodatkowaniu. Dla uniknięcia problemów podatkowych sugerujemy, aby umowa pożyczki dla spółki z o.o. zawierała odsetki na poziomie zbliżonym do kosztów uzyskania podobnej pożyczki na rynku finansowym.

Wspólnicy mogą zawierać różnego typu umowy ze spółką z o.o., w której posiadają udziały. W szczególności, mogą być to umowy o pracę, zlecenie, świadczenie usług, powołanie do pełnienia funkcji w organach, a także inne. We przypadku wszystkich umów ze spółki z o.o. z jej wspólnikami, spółkę reprezentuje zarząd. Jednynym wyjątkiem jest sytuacja, o której mowa w art. 210§2 KSH, w której wyłączny wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu. Dla uniknięcia sytuacji, w której wspólnik zawierałby umowę z sobą samym, przepisy wymagają zachowania formy aktu notarialnego.

Umowa pożyczki wspólnika ze spółką z o.o., w której posiada udziały, może zawierać postanowienia, które są bardziej korzystne dla spółki, lub bardziej korzystne dla wspólnika. W sytuacji, gdy wspólnikiem jest jedna albo niewielka liczba osób, a współpraca między nimi polega na zaufaniu, wspólnicy nadają umowie pożyczki zapisy ułatwiające jej zwrot. W szczególności, umowa może zawierać zapisy, że pożyczka wraz z odsetkami zostanie zapłacona dopiero po jej wypowiedzeniu przez wspólnika, co pozwala wspólnikom nie wybierać majątku ze spółki do momentu, aż nastąpi poprawa jej sytuacji finansowej. W przypadku braku zaufania wspólników, obaw co do zwrotu pożyczki i szans na powodzenie działalności przedsiębiorstwa spółki z o.o., wspólnik udzielający pożyczki spółce może zawrzeć w niej postanowienia, które zabezpieczają jej spłatę. 

WPŁATY NA OBJĘCIE UDZIAŁÓW W PODWYŻSZONYM KAPITALE ZAKŁADOWYM

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. to sposób wniesienia do niej majątku zasadniczo podobny do tego, który miał miejsce podczas zakładania spółki. Ponieważ wysokość kapitału zakładowego jest wpisana do umowy spółki z o.o., jego podwyższenie wymaga zmiany umowy. Ponieważ umowa sp. z o.o. ma formę aktu notarialnego, jej zmiana również powinna zostać zaprotokołowana przez notariusza. Zgodnie z art. 246§1 KSH, zmiana umowy sp. z o.o. wymaga uchwał zgromadzenia wspólników podjętej większością 2/3 głosów przy obecności wspólników posiadających udziały odpowiadające wartością przynajmniej połowie kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje poprzez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów, lub ustanowienie nowych. Zgodnie z art. 258 KSH, dotychczasowi wspólnicy sp. z o.o. mają prawo pierwszenstwa do objęcia nowych udziałów o wartości odpowiadającej stosunkowi posiadanych przez nich udziałów i kwoty podwyższenia. W tym celu zarząd zawiadamia wszystkich wspólników. Wspólnicy mogą wykorzystać prawo pierwszeństwa w ciągu miesiąca od otrzymania zawiadomienia, poprzez złożenie oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, które powinno mieć formę aktu notarialnego. 

Notarialny odpis uchwały zgromadzenia wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego sp. z o.o., notarialne oświadczenia o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, a także oświadczenie zarządu (w formie pisemnej), że wkłady na podwyższony kapitał zakładowy zostały w całości wniesione, to dokumenty, które powinny być złożone do Krajowego Rejestru Sądowego w celu wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do tego rejestru. Wniosek w tej sprawie podlega opłacie sądowej w kwocie 350 zł.

Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. może nastąpić również bez zmiany umowy spółki, o ile wcześniej do jej treści została wpisane postanowienia przewidujące maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia kapitału zakładowego bez zmiany umowy. 

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może mieć inne źródło finansowania, niż wspólnicy. Spółka z o.o. może przeznaczyć na podwyższyć kapitał zakładowy ze swojego kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku. Wymaga to zmiany umowy spółki, polegającej w szczególności na określeniu wspólników i przypadającej na nich wartości udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym. 

POWTARZAJĄCE SIĘ ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE I DOPŁATY WSPÓLNIKÓW

Jedną z metod dokapitalizowania spółki z o.o., przewidzianą w Kodeksie spółek handlowych, jest przyjęcie uchwały wspólników o wykorzystaniu postanowień, zawartych w umowie spółki, które umożliwiają zobowiązanie wszystkich wspólników do wniesienia do spółki majątku bez konieczności dokonywania zmian umowy spółki. Innymi słowy, zawierając umowę spółki z o.o., zwłaszcza z minimalnym kapitałem zakładowym, wspólnicy mogą przewidzieć, że wkrótce zabraknie jej majątku. W tym celu mogą wpisać do umowy spółki z o.o. postanowienia nakładające na wspólników obowiązek dostarczania spółce powtarzających się świadczeń pieniężnych (art. 176 KSH) lub dopłat (177 - 179 KSH). Zapisy umowne, które ustanawiają taką możliwość, powinny określać rodzaj i zakres świadczeń niepieniężnych, bądź też maksymalną kwotę dopłaty w przeliczeniu na udział. Często zdarza się też, że w umowach spółki z o.o. zawierane są postanowienia dotyczące kwalifikowanej większości wspólników, niezbędnej do podjęcia uchwał o dostarczaniu świadczeń niepieniężnych lub dopłatach do spółki z o.o., wskazujące na datę końcową, po której nie będzie możliwości ich podjęcia, bądź też sytuacji finansowej spółki, która do tego uprawnia. 

Postanowienia umowy spółki z o.o., które dotyczą świadczeń niepieniężnych lub dopłat należy rozumieć w ten sposób, że one nie są wymagalne w momencie zawierania umowy spółki, ale gdyby była taka potrzeba, może być podjęta uchwała zobowiązująca wszystkich wspólników do ich wniesienia do spółki z o.o. Przygotowując treść umowy spółki z o.o. wspólnicy mogą w sposób bardziej szczegółowy określić, kiedy i w jaki sposób możliwe jest podjęcie uchwały w przedmiocie świadczeń niepieniężnych lub dopłat, żeby później było im wygodniej wnosić majątek do spółki z o.o. - bez zmiany jej umowy u notariusza i składania wniosku o zmianę wpisu w rejestrze. 

Działając na podstawie i w granicach określonych umową spółki, wspólnicy mogą podjąć uchwałę o tym, że dopłacają do spółki z o.o. określoną kwotę. Nie musi być to cała kwota określona w umowie spółki. Jeżeli umowa spółki nie wskazuje inaczej, uchwała taka może być podjęta zwykłą większością głosów. Zgodnie z art. 241 KSH, zgromadzenie wspólników jest ważne i zdolne do podejmowania uchwał niezależnie od wysokości kapitału zakładowego, który reprezentują wspólnicy na nim obecni. Uchwała wspólników powinna określać wysokość kwoty podwyższenia, kwotę przypadającą na każdego ze wspólników, a także termin jej zapłaty. Art. 177§2 KSH stanowi, że dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Najłatwiej ustalić ją dzieląc ogólną kwotę dopłaty przez liczbę udziałów, a następnie mnożąc ją przez liczbę udziałów posiadanych przez każdego ze wspólników. Zgodnie z art. 178§2 KSH, jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

Dopłaty mogą być zwracane, o ile nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym (art. 179§1 KSH). Zwrot dopłat również wymaga podjęcia uchwały wspólników. Dodatkowym wymogiem jest, aby spółka ogłosiła o zwrocie dopłat w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki, którym zazwyczaj jest Monitor Sądowy i Gospodarczy. Wymaga to przygotowania treści ogłoszenia, jego wyceny z wykorzystaniem aplikacji dostępnej na stronie MSiG, opłacenia oraz złożenia wniosku o publikację ogłoszenia.

INNE SPOSOBY DOKAPITALIZOWANIA SPÓŁKI Z O.O.

OBOWIĄZKI SPRAWOZDAWCZE I RACHUNKOWE W SPÓŁCE Z O.O.

Podstawą prawną obowiązków sprawozdawczych i rachunkowych jest art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości. Stanowi on, że spółki osobowe i kapitałowe, w tym spółka z o.o., które mają siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Polski, są zobowiązane prowadzić swą rachunkowość zgodnie z przepisami tej ustawy. To obowiązki związane z prowadzeniem zapisów finansowych spółki z o.o. w postaci ksiąg rachunkowych (stąd określenie "rachunkowe"), a także z przygotowywaniem, zatwierdzaniem i składaniem sprawozdań (stąd określenie "sprawozdawcze"). 

Księgi rachunkowe są pewną strukturą (czy też szablonem) informacji o finansach spółki, określającą jakiego rodzaju dane należy gromadzić, w jaki sposób, jak je zapisywać i przeliczać. Prowadzenie ksiąg rachunkowych bardzo często powierzane jest osobom, które świadczą usługi z zakresu księgowości. To dlatego, że zazwyczaj członkowie zarządu dokonują innych obliczeń i kalkulacji, związanych z działaniem spółki, a także nie przetwarzają ich na struktury odpowiadające księgom rachunkowym. Istotne znaczenie z punktu widzenia uczestnictwa spółki z o.o. w obrocie gospodarczym ma art. 20 ust. 2 ustawy o rachunkowości, który stanowi, że podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej. Dowody księgowe to dokumenty, które dostarczają informacji o majątku, który "wchodzi" do spółki z o.o. oraz z niej "wychodzi". Mogą być to różnego rodzaju dokumenty, zawierające dane, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Najczęściej są to faktury, rachunki do umów, noty obciążeniowe, a także inne dokumenty, zawierające dane finansowe potwierdzające zakup, sprzedaż, najem, wypłatę wynagrodzenia oraz inne operacje finansowe, których dokonuje spółka. Majątkiem spółki z o.o. nie można tak swobodnie dysponować, jak majątkiem osobistym, w tym majątkiem osobistym osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Ponieważ spółka stanowi fikcję prawną, że jest oddzielną osobą od wspólników, wszystkie operacje finansowe spółki powninny być udokumentowane. Ani wspólnicy, ani członkowie organów, czy też jakiekolwiek inne osoby, nie mogą "mieszać" swojego majątku ze spółką, np. posiadać tego samego rachunku bankowego albo dokonywać z niego nieudokumentowanych wypłat z bankomatów lub płatności kartowych. 

Na koniec każdego roku obrotowego, zarząd spółki z o.o. powinien przeprowadzić inwentaryzację, zgodnie z art. 26 ustawy o rachunkowości, czyli - w uproszczeniu - dokonać spisu majątku prowadzonego przez spółkę, a także powiązać z danymi zawartymi w księgach rachunkowych. Jeżeli między inwentaryzacją a zapisami w księgach rachunkowych pojawiają się różnice, należy je wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych. Różnice mogą przede wszystkim świadczyć o tym, że jakieś operacje majątkowe nie zostały ujęte w księgach rachunkowych, o pojawieniu się strat (np. w przypadku zniszczenia lub kradzieży częsci towaru), bądź innych podobnych zdarzeniach.  

Na podstawie inwentaryzacji, w ciągu trzech miesięcy po upływie roku obrotowego (czyli zazwyczaj do końca marca), zarząd zapewnia sporządzenie sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy (art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości).  Przepisy stanowią, że zarząd "zapewnia" sprawozdanie finansowe, co oznacza może być ono przygotowane zarówno przez osobę świadczącą usługi księgowe, jak to się dzieje zazwyczaj, ale również przez zarząd samodzielnie - jeśli posiada umiejętności, pozwalające na jego poprawne sporządzenie. Wraz ze sprawozdaniem finansowym, zarząd sporządza sprawozdanie z działalności spółki z o.o., które powinno zawierać informacje, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Sprawozdanie finansowe i sprawozdanie  z działalności muszą zostać zatwierdzone przez wspólników. W tym celu zarząd zwołuje zwyczajne zgromadzenie wspólników, które powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (art. 231§1 KSH). Zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki z o.o. jest zwoływane przez zarząd, który zawiadamia wspólników za pomocą listów poleconych lub przesyłek kurierskich, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed planowanym terminem zgromadzenia wspólników. Zawiadomienie może być wysłane wspólnikowi na adres do doręczeń elektronicznych albo pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie powinno być wysłane (art. 238§1 KSH).  Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy o rachunkowości, spółka powinna zapewnić wspólnikom możliwość zapoznania się ze sprawozdaniem finansowym oraz sprawozdaniem z działalności nie później niż na piętnaście dni przed datą zgromadzenia wspólników, na którym ma zostać zatwierdzone. 

Podczas zwyczajnego zgromadzenia wspólnicy sp. z o.o. podejmują uchwałę w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego i sprawodania z działalności. Zatwierdzenie sprawozdań ma przede wszystkim znaczenie dla wewnętrznej organizacji spółki z o.o. W ten sposób wspólnicy, którzy są "współwłaścicielami" spółki, bo wnoszą do niej majątek, wyrażają, że akceptują to, co z ich majątkiem robiły inne osoby - członkowie zarządu. Dlatego też, oprócz zatwierdzenia sprawozdań, wspólnicy głosują także nad udzieleniem absolutorium każdemu z członków zarządu, wyrażając w ten sposób, że zgadzają się z czynnościami, jakie dana osoba wykonywała w poprzednim roku obrotowym, dzialając jako członek zarządu. Jeżeli w spółce powołane są inne organy, ich wspólnicy powinni udzielić absolutorium także ich członkom. Wspólnicy mogą odmówić zatwierdzenia sprawozdań lub udzielenia absolutorium. Przykładowo, zgromadzenie wspólników może odmówić zatwierdzenia sprawozdania finansowego, które zawiera błędy, powierzając zarządowi jego ponowne przygotowanie. Odmowa zatwierdzenia sprawozdania z działalności lub udzielenia absolutorium powinna być rozumiana jako utrata akceptacji wspólników dla działań organów lub poszczególnych jej członków. Zazwyczaj zapowiada to członka organu z jego stanowiska, niewykluczone jest też wystąpienie przez wspólników z roszczeniami odszkodowawczymi przeciwko osobie, której odmówiono udzielenia absolutorium. 

Podczas zwyczajnego zgromadzenia wspólników mogą być podjęte także inne uchwały. W szczególności, jeżeli sprawozdanie finansowe wykazuje stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zgromadzenie wspólników powinno podjąć uchwałę o dalszym istnieniu spółki z o.o. (art. 233 KSH).  W sprawach nieobjętych porządkiem obrad, wskazanym w zawiadomieniu o zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały (art. 239 KSH). Istotne znaczenie ma też przepis art. 240 KSH, zgodnie z którym: Uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników, jeżeli cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad. Na tej podstawie możliwe jest zorganizowanie zgromadzenia wspólników sp. z o.o. bez jego formalnego zwoływania, np. gdy wspólnicy to dwie czy trzy osoby pracujące razem, które nie mają potrzeby wysyłania sobie formalnych zawiadomień o planowanym zwyczajnym zgromadzeniu wspólników. Zwyczajne zgromadzenie wspólników i zapadłe na nim uchwały powinny zostać zaprotokołowane. Protokół powinien zawierać elementy określone w art. 248§2 KSH. 

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zarząd składa do sądu rejestrowego sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności spółki, a także odpis uchwał wspólników, które je zatwierdzają, w terminie 15 dni od daty zwyczajnego zgromadzenia wspólników. Niektóre spółki mają również obowiązek składania do sądu innych dokumentów, w szczególności sprawozdania biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego lub sprawozdania dotyczącego zrównoważonego rozwoju spółki. Dokumenty składane są wyłącznie elektronicznie z wykorzystaniem elektronicznego Repozytorium Dokumentów Finansowych. Zgłoszenie jest bezpłatne. 

OPODATKOWANIE SPÓŁEK Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

WYNAGRODZENIE Z TYTUŁU UMOWY WSPÓLNIKA ZE SPÓŁKĄ Z O.O., W KTÓREJ POSIADA UDZIAŁY

Najprostszym sposobem, dzięki któremu wspólnik może uzyskać wypłaty ze spółki z o.o., jest zawarcie z nią umowy. Wspólnik może być członkiem zarządu spółki z o.o., ale nie zawsze tak jest, zwłaszcza w przypadku wspólników mogących zaangażować się w działalność spółki w bardzo ograniczonym wymiarze czasowym. Z tego powodu w konstrukcji spółki z o.o. przewidziano zarząd - osoby zajmujące się bieżącą działalnością społki, żeby nie musieli tego robić wspólnicy. Pełnienie przez wspólnika stanowiska członka zarządu jest pewnym wyjątkiem od teoretycznych założeń spółki z o.o., ale dosyć często stosowanym. Istotą jest, że wspólnik wcale nie musi pełnić stanowiska członka zarządu, ponieważ może zawrzeć ze spółką z o.o. w zasadzie każdą, dopuszcalną prawem umowę, z której będą wynikały świadczenia majątkowe na rzecz wspólnika. Nasi klienci najczęściej pytają o umowy o doradztwo, będące w istocie umowami o świadczenie usług (b2b) lub też umowami zlecenia  lub o pracę, zawieranych z osobami fizycznymi. Nie zawsze jest jednak najlepsze z punktu widzenia podatków. Usługi doradcze nie podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług (czyli podatku vat) do kwoty dwustu tysięcy złotych (podwyższoną od 1 stycznia 2026 r. do dwustu czterdziestu tysięcy), o którym mowa w art. 113 ustawy o podatku o podatku od towarów i usług. Jeśli przychody wspólnika z tytułu sprzedaży towarów i świadczenia usług nie będą przekraczać tej kwoty, sugerujemy żeby przedmiot umowy był inny, niż usługi doradcze. Na przykład, wspólnik może dobrze mówić o spółce z o.o., w której posiada udziały, świadcząc jej usługi z zakresu promocji i marketingu. Jeśli może wykonywać je zdalnie, a zarząd nie kontroluje skuteczności tych działań, zaangażowanie wspólnika w działalność spółki z o.o. może być w istocie znikoma, lub wręcz żadna, a mimo tego będzie otrzymywać wynagrodzenie ze spółki. 

Powyższe nie oznacza, że wspólnik może zawrzeć każdą umowę ze spółką z o.o. w której uzyskał udziały, w szczególności nakazując zarządowi jej zawarcie lub wykorzystując dobrą relację z którymś z członków zarządu w tym celu. Co do zasady, wspólnicy dzielą zyski spółki i dokonują ich wypłaty zgodnie z przepisami dotyczącymi dywidendy, a nie poprzez umowę ze spółką z o.o. Jeśli jeden ze wspólników zasadę tą naruszy i bez zgody pozostałych wspólników, zawrze korzystną dla siebie umowę ze spółką z o.o., może zostać to uznane za działanie mające na celu pokrzywdzenie pozostalych wspólników. W szczególności, wspólnicy mogą domagać się odszkodowania, także na drodze sądowej. Jeżeli okaże się, że świadczenia wynikające z umowy zawartej przez jednego ze wspólników ze spółką z o.o., w której posiada udziały, są niewspółmierne w takim sensie, że kwota wynagrodzenia wypłacana przez spółkę z o.o. zdecydowanie przewyższa wartość tego, co wspólnik zgodnie z umową świadczy, może dojść do pokrzywdzenia samej spółki. W takim przypadku z roszczeniami odszkodowawczymi może wystąpić sama spółka, tj. jej zarząd.

Z powyższego wynika, że wspólnik, który chciałby uzyskiwać wypłaty ze spółki z o.o. na podstawie zawartej z nią umowy, zasadniczo powinien uzyskać na to zgodę pozostałych wspólników. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie zawierają jednak wymogu uzyskania zgody zgdomadzenia wspólników na zawarcie takiej umowy. KSH wymaga takiej zgody w przypadku zawierania umów z członkami organów spółki, ale nie z jej wspólnikami. Z tego powodu istotne jest, aby w umowie spółki z o.o. wpisać postanowienie typu "Umowa ze wspólnikiem wymaga zgody zgromadzenia wspólników". 

DYWIDENDA I ZALICZKI NA POCZET DYWIDENDY

Dywidenda jest podstawowym sposobem podziału i wypłaty zysku spółki z o.o. przez jej wspólników. Słowo "zysk" wymaga podkreślenia. Jeżeli spółka z o.o. posiada majątek, np. pochodzący z wkładów wspólników, dopłat, albo innych źródeł, ale nie osiągnęła zysku w poprzednim roku obrotowym, dywidenda nie może być wypłacona. W szczególności, zgodnie z art. 189 i 190 KSH, wspólnicy nie mogą wypłacać ze spółki z o.o. kwot wniesionych wkładów, potrzebnych do pełnego pokrycia kapitału zakładowego, ani też pobierać od nich odsetek. Przepis art. 192 KSH bardzo precyzyjnie wskazuje, jaka kwota może być przeznaczona do podziału między wspólników. Kwota ta nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. 

Obliczenie kwoty, która może być przeznaczona do podziału między wspólników, wymaga sporządzenia sprawozdania finansowego, a także podjęcia uchwały wspólników w tej sprawie. Zazwyczaj następuje to podczas zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z o.o., które powinno odbyć się w ciągu sześciu mięsięcy od zakończenia roku obrotowego. Rok obrotowy zazwyczaj jest równy kalendarzowemu, przez co zwyczajne zgomadzenia wspólników odbywają się do końca czerwca i obejmują rozpatrzenie sprawozdania finansowego za rok poprzedzający. Wspólnicy dowiadują się ze sprawozdania finansowego, czy spółka z o.o. osięgnęła zysk, a następnie podejmują uchwałę o jego podziale i wypłacie. W uchwale należy określić całą kwotę do wypłaty, kwotę w przeliczeniu na udział, kwotę przypadającą na każdego ze wspólników, a także termin i sposób wypłaty dywidendy. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dywidendy uprawnione są osoby, które były wspólnikami w dniu podjęcia uchwały o podziale zysku. 

Podział zysku następuje proporcjonalnie do wielkości udziałów w spółce, o ile w jej umowie nie zostało inaczej określone. Przykładowo, wspólnik A.B. posiadający 30% udziałów otrzymuje 30% kwoty zysków, którą zgromadzenie wspólników przeznaczyło do podział, a wspólnik C.D. posiadający 70% udziałów w spółce z o.o. - 70% tej kwoty. Umowa spółki z o.o. może modyfikować tą zasadę, w szczególności poprzez zapisy o udziałach uprzywilejowanych w zakresie dywidendy, o których mowa w art. 196 i 197 KSH. Wspólnicy mogą umówić się, że posiadaczowi niektórych udziałów będzie wypłacana wyższą kwota dywidendy przez czas określony lub nieokreślony. Ma to sens gospodarczy. Może to być sposób wynagrodzenia wspólnika, który udzialał świadczeń na rzecz spółki z o.o., które nie są wymienne na udziały. Na przykład, jeden ze wspólników mógł świadczyć pracę osobistą, wykonując czynności związane z zakładaniem spółki z o.o., a pozostali wspólnicy nie mają środków, żeby go za to wynagrodzić. Praca osobista nie może być przedmiotem wkładu do spółki z o.o. W takiej sytuacji wspólnicy mogą w umowie spółki z o.o. zapisać, że wynagrodzenie za wykonanie czynności związanych z zakładaniem spółki będzie wypłacone z zysków spółki w ten sposób, że na udziały wspólnika, który zakładał spółkę z o.o. przypadać będzie wyższa dywidenda. Art. 196 KSH przewiduje pewne ograniczenie co do wysokości dywidendy uprzywilejowanej. Dodatkowa kwota wypłacana w związku z uprzywilejowaniem udziału nie może wynosić więcej niż o połowa dywidendy przysługujące udziałom nieuprzywilejowanym. Może zdarzyć się też tak, że uprzywilejowanie udziałów w zakresie dywidendy następuje nie podczas zawierania umowy spółki z o.o., ale już w toku funkcjonowania spółki, poprzez zmianę jej umowy, np. w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego. W takich przypadkach, udziały mogą być uprzywilejowane w zakresie dywidendy z zysku, który spółka osiągnęła w latach poprzednich, ale nie przeznaczyła go do podziału i wypłaty wspólnikom. Wymogi co do zapisów umowy spółki z o.o., określających uprzywilejowanie co do niewypłaconej dywidendy za lata poprzedzające, określa art. 197 KSH.

Podział zysku spółki z o.o. pomiędzy jej wspólnikami następuje co do zasady raz w roku. Bywa to pewnym utrudnieniem dla wspólników, zwłaszcza jeżeli zysk ze spółki z o.o. jest ich źródłem utrzymania, bądź też z innych przyczyn preferują wypłacać zysk ze spółki częściej niż raz do roku. W tym celu w umowie spółki z o.o. może być przewidziane wypłacanie zaliczek na poczet dywidendy. Zgodnie z art. 194 KSH, w umowie spółki z o.o. mogą znaleźć się postanowienia, które upoważniają zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczek na poczet dywidendy, o ile spółka posiada środki wystarczające na ich wypłatę. Pozytywnej oceny, potwierdzającej że spółka z o.o. posiada wystarczające środki na wypłaty zaliczek na poczet dywidendy, można dokonać tylko wtedy, gdy spółka z o.o. odniosła zysk za ostatni zatwierdzony rok obrotowy (art. 195§1 KSH). Istotne jest też, czy zarząd spółki z o.o. przewiduje, że spółka z o.o. rzeczywiście osiągnie zysk w roku obrotowym, w którym zostały wypłacone zaliczki na dywidendę. Jeżeli po upływie tego roku obrotowego okaże się, że spółka z o.o. zysku nie osiągnęła, albo okazał się on niższy, niż wypłacone zaliczki na dywidendę, wspólnicy są zobowiązani do zwrotu spółce kwot otrzymanych zaliczek na poczet dywidendy lub ich części, o którą przewyższają kwotę dywidendy za rok, w którym zaliczki zostały wypłacone. Art. 195§1 KSH określa maksymalną kwotę, która może być przeznaczona do wypłaty tytułem zaliczki na poczet dywidendy. Zgodnie z tym przepisem, zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne. 

SPRZEDAŻ UDZIAŁÓW SPÓŁKI Z O.O.

Sprzedaż udziałów jest dobrym rozwiązaniem, w sytuacji gdy jeden ze wspólników spółki z o.o. ma zamiar z niej wystąpić, zaś pozostali wspólnicy chcieliby kontynuować działanie spółki. Wspólnicy, którzy w dalszym ciągu planują prowadzić spółkę z o.o., są istotnie zainteresowni nabywcą udziałów, ponieważ będzie on nowym wspólnikiem. Dlatego przepisy prawa dają dotychczasowym wspólnikom pewną możliwość wpływu na wybór osoby nowego wspólnika, poprzez możliwość zastrzeżenia w umowie spółki z o.o., że zbycie jej udziałów wymaga zgody spółki, bądź ograniczyć w inny sposób (art. 182§1 KSH). Przykładowo, innym sposobem ograniczenia zbywalności udziałów może być to umowa tzw. lock-up'u, czyli zobowiązanie wspólnika, że przez określony czas nie dokona sprzedaży lub innej formy zbycia swoich udzialów w spółce z o.o. Jeśli umowa spółki uzależnia zycie udziałów w sp. z o.o. od zgody spółki, przed zawarciem umowy sprzedaży udziałów w sp. z o.o. wspólnik powinien powiadomić o tym zarząd spółki, której udziały planuje sprzedać, a także uzyskać jego pisemną zgodę na tę transakcję (art. 182§3 KSH). Zarząd może odmówić wyrażenia zgody na sprzedaż udziałów. W takim przypadku wspólnik może wystąpić z wnioskiem, aby zgodę na zbycie udziałów w sp. z o.o. wyraził sąd. 

Umowa sprzedaży udziałów musi być zawarta w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 180§1 KSH). W przypadku spółek z o.o. zarejestrowanych przy użyciu systemu S24, sprzedaż udziałów może nastąpić za pomoca aplikacji tego systemu, z podpisem elektronicznym (art. 180§2 KSH). Podstawowe elementy umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. to określenie stron, przedmiotu umowy (ile udziałów i w jakiej spółce), ceny i sposobu jej płatności. Jeżeli umowa spólki uzależnia sprzedaż udziałów od zgody spółki lub w inny sposób, warto dodać postanowienia, że umowa wchodzi w życie pod warunkiem jej udzielenia przez spółkę, bądź też umowę sprzedaży udziałów poprzedzić umową przedwstępną. W umowie sprzedaży udziałów w spółce z o.o. strony powinny wskazać, która z nich powiadomi spółkę o zawarciu tej umowy. Po otrzymaniu powiadomienia, zarząd spółki z o.o. powinien zaktualizować księgę udziałów, a także złożyć wniosek o aktualizację wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 188 KSH). To powinno być wystarczające w najprostszych przypadkach. 

W bardziej skomplikowanych, transakcjach o większej wartości, kluczowe znaczenie ma tzw. due dillgence, czyli analiza spółki i prowadzonego przez nią przedsiębiorstwa, która odbywa się jeszcze przed zawarciem umowy sprzedaży udziałów. W ten sposób osoba, która nabywa udziały, uzyskuje informacje o tym, jakie składniki majątkowe i inne przedmioty, składające się na przedsiębiorstwo, te udziały reprezentują. Kupujący stara się dowiedzieć, czy cena, którą płaci za udziały, ma odzwierciedlenie w majątku, który posiada spółka. Ponieważ zakup udziału ma być źródłem zysków, ich nabywca interesuje się też potencjałem spółki, sposobem jej działania, analizami historycznymi i planami rozwoju itp. Możliwość przeprowadzenia i zakres due dillgence spółki z o.o. podlegają różnym ograniczeniom praktycznym. Przede wszstkim wiąże się z kosztami, których potencjalny nabywca udziałów nie chce ponosić w systuacji, gdy nie jest jeszcze w pełni przekonany do zakupu. Ograniczenia pojawiają się również po stronie spółki, zwłaszcza z puntku widzenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Spółka nie chce udzielać poufnych informacji osobie, która może udziałów nie kupić, ale wykorzystać zdobyte dane do działalności konkurencyjnej. 

Na tym tle istotne znaczenie mają klauzule oświadczeń i zapewnień, zawierane w umowach sprzedaży udziałów w sp. z o.o. W ten sposób sprzedający składa oświadczenia o pewnych cechach spółki i jej przedsiębiorstwa, a kupujący może żądać odszkodowania, w razie gdyby okazały się nieprawdą. Przykładowo, może to być oświadczenie sprzedawcy, że przeciwko spółce nie toczą się postępowania sądowe, że nie posiada zaległości podatkowych, udzielono jej zezwolenia na prowadzenie określonego rodzaju działalności i inne, które są istotne z punktu widzenia indywidualnej transakcji. Zgodnie z art. 186§1 KSH, w przypadku zbycia udziału lub jego części nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału lub zbytej części udziału. Kolejny paragraf tego artykułu stanowi, że odpowiedzialność ta przedawnia się w ciągu trzech lat, licząc od dnia, w której zgłoszono spółce zbycie udziału. Nie oznacza to, że sprzedawca i kupujący udziały są odpowiedzialni za zobowiązania spółki przez kolejne trzy lata po zawiadomieniu spółki o zawarciu umowy sprzedaży. To zbyt szerokie pojęcie, odpowiedzialność sprzedającego i kupującego, o której mowa przywołanym przepisie, ogranicza się do wybranych źródeł, np. takich jak dopłaty lub powtarzające się świadczenia niepieniężne, wynikające ze sprzedawanych udziałów. 

Przede wszystkim należy jednak zauważyć, że art. 188 KSH dotyczy odpowiedzialności sprzedającego i kupującego udziały względem spółki, nie zaś względem siebie. Te zasadniczo regulują przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi w umowie sprzedaży. W tym kontekście należy ponownie odwołać się do postanowień umownych, zawierających oświadczenia i zapewnienia dotyczące spółki i jej przedsiębiorstwa. Stanowią informacje przekazywane przez sprzedawcę o istotnych cechach spredawanego przedmiotu niematerialnego w postaci udziałów. Jeżeli okażą się nieprawdziwe, nabywca udziałów może dochodzić rozwiązania umowy, obniżenia zapłaconej ceny lub innych roszczeń, na zasadach podobnych do tych, stosowanych w obrocie towarami konsumenckimi. Te zaś przyznają spore uprawnienia nabywcy i nie są specjalnie przystosowane go sprzedaży praw, takich jak udziały w spółce z o.o. Dlatego w umowach sprzedaży udziałów w sp. z o.o. często pojawiają się postanowienia, które modyfikują, uzupełniają, bądź wyłączają przepisy dotyczące odpowiedzialności za wady. 

Zawarcie umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. wymaga poniesienia pewnych kosztów. To, po pierwsze, opłata notarialna za poświadczenie podpisów pod umową, która może wynosić od kikudziesięciu do kilkuset złotych. W związku z zawarciem umowy powstaje zobowiązanie nabywcy do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% rynkowej wartości udziałów. Opłata za wpis zmiany wspólnika w KRS wynosi 350 zł i powinna zasadniczo obciążać spółkę. 

UMORZENIE UDZIAŁÓW W SPÓŁCE Z O.O.

Dobrowolne umorzenie całości lub części udziałów w spółce z o.o. jest jedym ze sposobów wypłat ze spółki na rzecz wspólników, określanym przepisami Kodeksu spółek handlowych. Możliwe jest też przymusowe umorzenie udziałów, w takim sensie, że wspólnik którego udziały są umarzane, nie wyraża na to zgody. Taka sytuacja nie zawsze jest próbą wyeliminowania jednego lub większej liczby wspólników mniejszościowch ze spółki, choć czasem może do tego doprowadzić. Umorzenie udziałów w każdym przypadku wymaga uchwały wspólników podjętej w drodze głosowania. Wspólnicy mniejszościowi mogą zostać przegłosowani i pozbawieni części lub wszystkich udziałów ze względu na przegraną w głosowaniu podczas zgromadzenia wspólników. Zgodnie z art. 199§4 KSH, umowa spółki z o.o. może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym. 

Umorzenie udziałów w spółce z o.o. jest prawnie dopuszczalne wtedy i tylko wtedy, gdy stanowią tak postanowienia zawarte w umowie tej spółki. Zgodnie z art. 199§2 KSH,  umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Wynagrodzenie to, w przypadku umorzenia przymusowego, nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawierać również uzasadnienie. Za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia. 

Umorzenie udziału w spółce z o.o.  co do zasady wymaga zmiany umowy spółki w części określającej wysokość kapitału zakładowego, poprzez obniżenie tej kwoty o wartość umorzonych udziałów. Obniżenie kapitału zakładowego odbywa się zgodnie z przepisami art. 263 - 265 KSH i wymaga powiadomienia wierzycieli, a także wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której do umorzenia dochodzi z czystego zysku spółki z o.o. Powoduje to, że kwota wszystkich udziałów łącznie jest niższa, niż kwota wskazana jako kapitał zakładowy. Wspólnicy moga podjąć uchwałę określającą w jaki sposób zostanie uzupełniona w ten sposób powstała różnica finansowa, jednakże w świetle art. 199§6 KSH nie ma takiego obowiązku. Oznacza to, że w takiej sytuacji spółka z o.o. może funkcjonowac mimo różnicy pomiędzy sumą wartości udziałów a wysokością kapitału zakładowego.

LIKWIDACJA SPÓŁKI Z O.O.